Sỏi đường mật: Nguyên nhân, triệu chứng, mức độ nguy hiểm và cách điều trị

13:22 | 27/10/2021

Sỏi đường mật là bệnh tạo sỏi trong hệ thống đường dẫn mật, ảnh hưởng đến sức khỏe và cuộc sống của người bệnh. Khi mắc sỏi đường mật nếu không được chẩn đoán và điều trị kịp thời có thể bị biến chứng nặng, thậm chí gây tử vong.

Theo Báo Sức khỏe & Đời sống, mới đây, ông T.V.B (56 tuổi, tỉnh Bạc Liêu) nhập viện trong tình trạng nhiễm trùng nặng có kèm sốt cao, lạnh run, môi khô, đau nhiều thượng vị và hạ sườn phải. Sau thăm khám, bệnh nhân được chẩn đoán nhiễm trùng đường mật do sỏi đoạn cuối ống mật chủ, nang giả tụy bội nhiễm, có rối loạn đông máu.

BS.CKII Phạm Thanh Phong – Phó Giám đốc phụ trách chuyên môn BVĐK Trung ương Cần Thơ chia sẻ, bệnh nhân được bệnh viện tuyến dưới chuyển lên có tiền sử sỏi mật đã lâu, thường xuyên đau thượng vị và điều trị không khỏi.

Bệnh nhân được chỉ định chụp cắt lớp vi tính bụng có cản quang, phát hiện ở vị trí cạnh dưới gan trái, cạnh trên dạ dày, bờ trên tụy có một nang kích thước #109x72 mm thành dày, bên trong chứa dịch đậm, chèn ép vào dạ dày, ống mật chủ giãn 17 mm, phía đoạn cuối có sỏi đường kính #13 mm.

Bệnh nhân được chẩn đoán, nhiễm trùng đường mật do sỏi đoạn cuối ống mật chủ, nang giả tụy bội nhiễm có rối loạn đông máu. Bệnh nhân được chỉ định thực hiện nội soi mật tụy ngược dòng đặt Stent và dẫn lưu nang qua nội soi.

Sau phẫu thuật bệnh nhân tỉnh táo, không sốt, hết đau bụng, tình trạng nhiễm trùng đã cải thiện rõ, đang được theo dõi và điều trị tại Khoa Nội Tiêu hóa – Huyết học truyền máu.

Theo PTS.TS Trần Đình Thơ - Phó Giám đốc Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức, tại Việt Nam tỷ lệ bệnh sỏi mật vẫn còn rất cao, trong đó, tỷ lệ người dân ở nông thôn mắc bệnh sỏi đường mật còn nhiều do tình trạng nhiễm ký sinh trùng. Hiện nay các bệnh lý sỏi túi mật có xu hướng gia tăng ở người dân sống tại thành thị do chế độ ăn chưa cân đối.

Các chuyên gia y tế khuyến cáo, sỏi đường mật nếu không được điều trị sớm và triệt để sẽ dẫn đến nhiều biến chứng nặng, có nguy cơ ảnh hưởng tính mạng nếu không được can thiệp kịp thời.

Sỏi đường mật là bệnh tạo sỏi cấu thành bởi bilirubin trong hệ thống đường dẫn mật.

1. Sỏi đường mật là gì?

Sỏi đường mật là bệnh tạo sỏi cấu thành bởi bilirubin trong hệ thống đường dẫn mật (bao gồm túi mật, đường dẫn mật, ống gan trái hoặc ống gan). Nhiễm trùng do đường mật bị vi khuẩn tấn công được xem là nguyên nhân chính gây nên tình trạng sỏi đường mật.

Bệnh sỏi đường mật nếu không được điều trị kịp thời, có thể dẫn đến những biến chứng nặng nề, thậm chí có thể gây tử vong.

2. Nguyên nhân gây sỏi đường mật

Do sự hiện diện của vi khuẩn trong dịch mật và ứ đọng tại mật. Việc bị ứ đọng mật có thể do gặp phải chấn thương, xơ hẹp Oddi, rối loạn vận động Oddi…

Do bẩm sinh mắc các bệnh Caroli, viêm đường mật xơ hoá, nang đường mật…

Yếu tố nguy cơ có thể dẫn đến sỏi đường mật như: 

Địa lý, yếu tố chủng tộc: Tại Việt Nam đa phần là sỏi nguyên phát.

Chế độ ăn uống.

Giới tính: nữ giới bị sỏi nguyên phát nhiều hơn nam giới.

3. Phân loại sỏi đường mật

Sỏi đường mật được phân loại theo vị trí và theo nguồn gốc:

Phân loại theo vị trí

Sỏi ống mật chủ (sỏi ở ống mật chủ, bên dưới ngã ba ống gan).

Sỏi gan (sỏi bên trên ngã ba ống gan).

Sỏi kết hợp (bao gồm sỏi gan và sỏi ống mật chủ).

Phân loại theo nguồn gốc

Sỏi nguyên phát: Hình thành nguyên phát trong đường mật, xuất hiện ở ống gan hoặc ống mật chủ và chiếm đa số các trường hợp.

Sỏi thứ phát: Chủ yếu là do sỏi từ túi mật rơi xuống đường dẫn mật.

Bệnh sỏi đường mật nếu không được điều trị kịp thời, có thể dẫn đến những biến chứng nặng nề.

4. Triệu chứng sỏi đường mật

Không triệu chứng.

Cơn đau quặn mật.

Vàng da.

Viêm đường mật.

Viêm tuỵ cấp.

Thể phối hợp viêm đường mật – viêm tuỵ cấp.

5. Biến chứng khi mắc sỏi đường mật

Viêm đường mật, túi mật: có khả năng chuyển thành áp-xe rất khó điều trị. Tuy nhiên nếu được phát hiện và điều trị sớm bằng kháng sinh, viêm sẽ hết (khoảng 75% số bệnh nhân).

Viêm tụy do sỏi: Ống tụy bị chặn lại bởi sỏi đường mật, dịch tụy bị ứ lại sẽ tiêu hóa luôn cả tuyến tụy gây viêm tụy cấp. Đây là biến chứng nguy hiểm và cần điều trị kịp thời.

Ung thư đường mật, túi mật: Rất hiếm gặp nhưng cũng rất nguy hiểm. Ung thư thường phát triển trong thầm lặng đến khi phát hiện ra thì đã muộn.

Tiểu xơ viêm đường mật: Là căn bệnh hiếm gặp có nguyên nhân không rõ ràng.

Tổn thương gan: Sỏi đường mật trong gan rất dễ gây ra các biến chứng nghiêm trọng làm suy giảm chức năng gan như xơ gan, viêm gan, áp xe gan… cuối cùng dẫn đến suy gan.

6. Phương pháp chẩn đoán sỏi đường mật

Xét nghiệm máu.

Siêu âm.

Chụp vi tính cắt lớp.

Chụp cộng hưởng từ trường.

Phẫu thuật nội soi điều trị sỏi mật được chỉ định trong trường hợp sỏi túi mật có biến chứng.

7. Điều trị sỏi mật

7.1. Điều trị không phẫu thuật

Sử dụng thuốc để tan sỏi (CDCA & UDCA) và quá trình điều trị diễn ra trong một thời gian dài.

Tán sỏi ngoài cơ thể.

Tán sỏi qua da (MTBE).

Lấy sỏi qua nội soi.

7.2. Điều trị phẫu thuật

Phẫu thuật nội soi điều trị sỏi mật được chỉ định trong các trường hợp sau:

Sỏi túi mật có biến chứng: viêm túi mật cấp tính, hoại tử túi mật, viêm túi mật ..

Đau lâu ngày: Đau nhiều, ấn điểm túi mật đau.

Rối loạn tiêu hóa nặng, khó tiêu.

Điều trị sỏi đường mật ngoài gan

Chỉ định:

Chỉ định phẫu thuật là bắt buộc vì sỏi có thể làm tắc nghẽn cơ vòng Oddi, ống mật chủ, ống gan chung

Sỏi có biến chứng: Mổ cấp cứu hay cấp cứu trì hoãn.

Sỏi không biến chứng: Mổ chương trình theo lịch.

Phương pháp:

Điều trị sỏi mật bằng nội soi mật tụy ngược dòng ERCP.

Phẫu thuật mở ống mật chủ lấy sỏi (mổ hở hay mổ nội soi).

Điều trị sỏi đường mật trong gan

Chỉ định:

Được chỉ định chung khi mở ống mật chủ lấy sỏi đường mật ngoài gan hoặc khi người bệnh có triệu chứng nặng như đau nhiều hay sốt.

Phương pháp:

Loại phẫu thuật này rất khó để có thể lấy hết sỏi vì đường mật gấp khúc và hẹp nên thường phải tán sỏi kèm theo vì sỏi đúc khuôn vào ống mật.

Lấy sỏi đường mật qua nội soi mật tụy ngược dòng ERCP được chỉ định trong các trường hợp sau:

Sỏi đường mật không quá nhiều, không quá lớn.

Sỏi đường mật chưa hay đã mở ống mật chủ lấy sỏi.

Sỏi đường mật kèm sỏi túi mật có chỉ định cắt túi mật nội soi.

Điều trị sỏi sót sau mổ

Giai đoạn sớm: Còn mang ống Kehr

Rửa đường mật qua đường hầm ống Kehr.

Hàng ngày, trong 1-2 tuần đầu sau mổ dùng các dung dịch làm tan sỏi kết hợp rửa đường mật để sỏi nhỏ trôi ra ngoài.

Lấy sỏi qua đường hầm ống Kehr sau khi nong rộng, tiến hành tại phòng X-Quang cho tới khi hết sỏi trong đường mật. Kết quả thường rất tốt.

Giai đoạn muộn

Khi đường hầm ống Kehr đã bị bít kín thì điều trị giống như khi chưa mổ.

Phẫu thuật mở ống mật chủ lấy sỏi (mổ hở hay mổ nội soi).

Lấy sỏi qua đường hầm ống Kehr.

Chỉ định đặt ống Kehr:

Ống Kehr được đặt trong hầu hết các phẫu thuật mở ống mật chủ

Bắt buộc đặt ống Kehr khi lấy không hết sỏi hoặc nghi ngờ còn sót sỏi sau mổ.

8. Biện pháp phòng tránh bệnh sỏi đường mật

Hạn chế chất béo bão hòa như thịt đỏ gồm thịt bò, xúc xích và thịt xông khói, các sản phẩm sữa nguyên chất, bơ và mỡ, thức ăn chiên rán,…

Bổ sung nguồn chất béo tốt trong chế độ ăn như: Dầu ô liu, trái bơ, các loại hạt như: Bí ngô, hướng dương và hạt vừng, quả hạch, các loại hạt như quả óc chó và 1 số cá như cá hồi, cá ngừ

Ăn nhiều chất xơ, hạn chế đường bột, đặc biệt là những loại quả ăn cả hạt như: quả mâm xôi, dâu tây, dâu tây, rau xanh, ngũ cốc…

Uống nhiều nước, hạn chế rượu bia, đồ uống kích thích.

Tập thể dục thường xuyên.

Tránh giảm cân đột ngột.

Tránh bỏ bữa ăn, đặc biệt là bữa sáng.

Tin cùng chuyên mục

8 thực phẩm nên ăn và 8 thực phẩm nên tránh khi bụng đói

8 thực phẩm nên ăn và 8 thực phẩm nên tránh khi bụng đói

8:32 | 12/03/2024

Buổi sáng khi dạ dày rỗng trong thời gian dài khiến hệ tiêu hóa trở nên “khó chiều”. Vì vậy, lúc bụng đói bạn nên tiêu thụ và tránh ăn một số thực phẩm vào buổi sáng.

10 lợi ích sức khỏe hàng đầu của tỏi

10 lợi ích sức khỏe hàng đầu của tỏi

8:31 | 12/03/2024

Tiêu thụ tỏi đã được chứng minh là mang lại nhiều lợi ích sức khỏe tuyệt vời cho cơ thể.

Vì sao thực phẩm siêu chế biến làm tăng nguy cơ tử vong sớm?

Vì sao thực phẩm siêu chế biến làm tăng nguy cơ tử vong sớm?

8:30 | 10/03/2024

Ngày càng có nhiều người lạm dụng thực phẩm siêu chế biến mà không lường được hậu quả của nó đối với sức khỏe.

Ảnh-Video-Emagazine

Bác sĩ 'mũ nồi xanh' Việt Nam khám bệnh miễn phí cho người dân ở Bentiu, Nam Sudan

Bác sĩ 'mũ nồi xanh' Việt Nam khám bệnh miễn phí cho người dân ở Bentiu, Nam Sudan

Bệnh viện Dã chiến cấp 2 số 4 (BVDC2.4) đã tổ chức nhiều hoạt động ý nghĩa để chào mừng Ngày Thầy thuốc Việt Nam 27/2, nhất là trong điều kiện các bác sĩ, điều dưỡng của Việt Nam đang công tác xa quê hương.