Vì sao TT Trump muốn nhanh chóng bổ nhiệm thẩm phán tòa tối cao trước ngày bầu cử?

Tổng thống Donal Trump kêu gọi thượng Đảng Cộng hòa nhanh chóng chọn ứng viên thay thế vị trí của thẩm phán Ruth Bader Ginsburg - nữ thẩm phán có thời gian phục vụ lâu nhất tại Tòa án Tối cao Mỹ, vừa mới qua đời ở tuổi 87 do biến chứng của ung thư tuyến tụy di căn. 

"Chúng ta sẽ sớm có một ứng viên được đề cử. Tôi nghĩ lựa chọn một người phụ nữ sẽ là phương án phù hợp. Chúng tôi tôn trọng quy trình bổ nhiệm, tôi nghĩ nó sẽ diễn ra khá nhanh", Tổng thống Mỹ Donald Trump nói với các phóng viên bên ngoài Nhà Trắng hôm 19/9.

Theo quy trình bổ nhiệm, tổng thống sẽ đề cử thẩm phán mới và cần sự phê chuẩn của Thượng viện, nơi Đảng Cộng hòa đang nắm quyền kiểm soát. Ứng viên do ông Trump đề cử sẽ được Ủy ban Tư pháp Thượng viện Mỹ phỏng vấn, xem xét trong khoảng 60 ngày về năng lực, tư cách.

Trước đây, Tòa án Tối cao Mỹ nghiêng về phe bảo thủ với tỷ lệ 5-4 trong số 9 thẩm phán. Tỷ lệ là 5-3 khi bà Ginsburg qua đời. Nếu được xác nhận, thẩm phán mới do ông Trump đề cử sẽ tạo thế đa số với 6 người bảo thủ, 3 người cấp tiến. Người này có thể có vai trò quan trọng - ngay trong những ngày đầu ngồi vào Tòa Tối cao - nếu có các vụ kiện liên quan tới bầu cử tháng 11.

Tòa án Tối cao với ảnh hưởng của các thẩm phán bảo thủ vượt trội có thể trao quyền lực to lớn trong thi hành các chính sách cho Tổng thống Trump nếu ông tái đắc cử, hoặc ngăn cản mọi nỗ lực thực thi chính sách nếu ông Biden chiến thắng và trở thành tổng thống tiếp theo của nước Mỹ.

Người thay thế vị trí của thẩm phán quá cố Ginsburg để lại tại Tòa án tối cao sẽ định hình lại xã hội Mỹ trong 30-40 năm nữa, vì tòa tối cao có vai trò trung tâm trong việc ra phán quyết về một loạt các vấn đề văn hóa, chính trị, xã hội. Do đó, một cuộc bổ nhiệm thành công có thể sẽ là di sản quan trọng nhất của Tổng thống Trump đối với nước Mỹ, tạo ra sự ảnh hưởng vượt xa nhiệm kỳ của một tổng thống. Người đứng đầu nhà Trắng hồi tháng 8 nói rằng ông sẽ "hoàn toàn" lấp đầy chỗ trống của Tòa án Tối cao nếu có cơ hội trước khi nhiệm kỳ đầu tiên của ông hết hạn.

Diễn biến này cũng sẽ thúc đẩy nỗ lực của ông Trump chuyển hướng dư luận khỏi cách Nhà Trắng xử lý đại dịch Covid-19, đồng thời nhắc nhở các thành viên Đảng Cộng hòa tầm quan trọng của việc ông Trump tiếp tục nắm quyền trong 4 năm tới. Tổng thống Trump đã củng cố quan hệ đồng minh với phe bảo thủ xã hội bằng cam kết bổ nhiệm một thẩm phán bảo thủ vào tòa án để thế chỗ.

Vấn đề ở Tòa án Tối cao đã từng là xúc tác giúp Trump thắng cuộc bầu cử năm 2016, khi hơn một phần tư cử tri của Trump khẳng định đó là lý do họ bỏ phiếu cho ông. Trong nhiệm kỳ của mình, Tổng thống Donald Trump đã bổ nhiệm được hai thẩm phán tòa án tối cao, nhưng đều là những người bảo thủ thay thế những người bảo thủ. Nếu thành công, ông Trump sẽ là tổng thống đầu tiên kể từ thời Richard Nixon bổ nhiệm 3 thẩm phán Tòa tối cao trong một nhiệm kỳ 4 năm.

Đương kim Tổng thống Mỹ cũng có bước đi bất thường là công bố trước danh sách các ứng viên, đồng thời hứa sẽ sớm đưa ra lựa chọn trong ít ngày tới. Một ứng viên sáng giá được đề cập là bà Barbara Lagoa - người Mỹ gốc Cuba đầu tiên phục vụ tại Tòa án Tối cao Florida. Trump ca ngợi Lagoa, khẳng định nữ ứng viên này "có gốc Tây Ban Nha" và "đến từ Florida" - bang chiến trường trong cuộc bầu cử tổng thống tới đây. Tuy nhiên, chưa chắc những vấn đề này sẽ giúp ích nhiều cho Trump.

Bà Ginsburg là người theo chủ nghĩa tự do, được coi là đối thủ cứng rắn đối với Trump. Bà thường xuyên chỉ trích Tổng thống, từng tuyên bố "không muốn nghĩ tới" những ảnh hưởng của Trump với Tòa án Tối cao Mỹ. Thẩm phán Ruth Bader Ginsburg nói không muốn người thay thế bà ở Tòa án Tối cao được bổ nhiệm trước khi nước Mỹ có tổng thống mới.

Tuy nhiên, tổng thống Donal Trump cũng gặp một số những trở ngại trong việc tiến hành đề cử vị trí thẩm phán mới. Trong số 53 thượng nghị sĩ Cộng hòa, không phải tất cả đều chắc chắn đứng về phía ứng viên mà ông Trump đề cử. Hai thượng nghị sĩ Cộng hòa đã phản đối việc bỏ phiếu chấp thuận thẩm phán mới một cách vội vàng. Bà Lisa Murkowski, bang Alaska, nói không nên bỏ phiếu trước bầu cử, còn bà Susan Collins của bang Maine thì nói việc tiến cử nên do người giành được Nhà Trắng tháng 11 tới quyết định

Cựu tổng thống Barack Obama cũng kêu gọi Thượng viện không bổ nhiệm thẩm phán mới và đề nghị đảng Cộng hòa làm theo tiêu chuẩn mà họ đặt ra năm 2016 khi đảng này từ chối điều trần người cuối cùng được ông đề cử, Merrick Garland.

Lãnh đạo phe đa số tại thượng viện Mitch McConnell, thuộc đảng Cộng hoà, cam kết sẽ mau chóng tiến hành một cuộc bỏ phiếu với người được ông Trump đề cử