Tiểu đường và những biến chứng nguy hiểm có thể gặp khi mắc bệnh

Tin liên quan

Tiểu đường: Các biến chứng tim mạch nguy hiểm cần lưu ý

 

1. Tiểu đường là gì?

Tiểu đường hay đái tháo đường là một bệnh mãn tính với biểu hiện lượng đường trong máu luôn cao hơn mức bình thường, do cơ thể bị thiếu hụt hoặc đề kháng với insulin, dẫn đến rối loạn chuyển hóa đường trong máu.

Khi mắc bệnh tiểu đường, cơ thể không chuyển hóa các chất bột đường từ thực phẩm ăn vào hằng ngày một cách hiệu quả để tạo ra năng lượng. Do đó gây ra hiện tượng lượng đường tích tụ tăng dần trong máu.

Lượng đường trong máu thường xuyên ở mức cao qua thời gian dài gây nên những rối loạn chuyển hóa carbohydrate, protide, lipide, gây tổn thương ở nhiều cơ quan khác nhau, đặc biệt ở tim và mạch máu, thận, mắt, thần kinh.

Một số loại tiểu đường hay gặp:

- Tiểu đường tuýp 1 (do phá hủy tế bào beta tụy, dẫn đến thiếu insulin tuyệt đối).

- Tiểu đường tuýp 2 (do giảm chức năng của tế bào beta tụy tiến triển trên nền tảng đề kháng insulin).

- Tiểu đường tuýp 3 (còn gọi là tiểu đường não, xảy ra do hàm lượng insulin não thấp hơn bình thường).

- Tiểu đường thai kỳ (là ĐTĐ được chẩn đoán trong 3 tháng giữa hoặc 3 tháng cuối của thai kỳ và không có bằng chứng về ĐTĐ type 1, type 2 trước đó).

- Ngoài ra, tiểu đường do các nguyên nhân khác, như: Tiểu đường sơ sinh hoặc đái tháo đường do sử dụng thuốc và hóa chất như sử dụng glucocorticoid, điều trị HIV/AIDS hoặc sau cấy ghép mô.

2. Biến chứng tiểu đường

Biến chứng mãn tính

- Biến chứng mắt: Đường huyết cao khiến hệ thống mao mạch ở đáy mắt bị tổn thương. Dần dần, thị lực của người mắc đái tháo đường có thể bị suy giảm hoặc tệ hơn, có thể dẫn đến mù lòa. Ngoài ra, những biến chứng về mắt như đục thủy tinh thể, tăng nhãn áp... cũng có thể xảy ra.

Không cách phòng tránh nào hiệu quả hơn việc kiểm soát tốt đường huyết của bạn, với một chế độ sống khỏe và dinh dưỡng cân bằng. Bên cạnh đó, bạn nên có lịch khám mắt định kỳ, tối thiểu một năm một lần. Nếu cảm thấy mắt đột nhiên bị mờ hoặc đau nhức, hãy đi khám ngay để kiểm soát tình trạng cơ thể của mình nhé.

- Biến chứng về tim mạch: Mặc dù các biến chứng về tim mạch như tăng mỡ máu, huyết áp cao, xơ động mạch ngoại vi gây tắc mạch là hệ lụy khó tránh của đái tháo đường, tuy nhiên không phải là không có cách phòng ngừa cho những biến chứng này.

Hãy kiểm soát tốt các chỉ số của cơ thể, bao gồm đường huyết, mỡ trong máu và huyết áp. Kết hợp cùng chế độ dinh dưỡng khoa học với giải pháp dinh dưỡng chuyên biệt cho người bị tiểu đường qua sản phẩm hỗ trợ như Glucerna.

- Biến chứng về thần kinh: Đây là biến chứng xuất hiện sớm nhất và thường xuyên của đái tháo đường. Bao gồm các cảm giác đau, tê, nóng ở chân, nhịp tim và nhịp thở bất ổn định, hay tiết mồ hôi...

Kiểm soát lượng đường luôn cân bằng, vệ sinh và chăm sóc bàn chân đúng cách mỗi ngày là cách hiệu quả nhất để phòng ngừa biến chứng về thần kinh.

- Biến chứng về thận: Đường trong máu cao gây tổn thương đến vi mạch máu trong thận, từ đó suy giảm chức năng lọc của thận, thậm chí suy thận.

Kiểm soát tốt đường huyết và huyết áp, kết hợp cùng chế độ ăn ít muối, ít đạm, ít mỡ. Đừng quên đi xét nghiệm nước tiểu thường xuyên để theo dõi chức năng thận nữa.

- Biến chứng nhiễm trùng: Đường trong máu cao là điều kiện thuận lợi để vi khuẩn phát triển và làm suy yếu hệ miễn dịch của cơ thể, gây nên nhiễm trùng ở nhiều vùng trên cơ thể.

Luôn giữ đường huyết cân bằng và vệ sinh cơ thể sạch sẽ, đặc biệt là những vùng dễ nhiễm khuẩn như răng miệng, vùng kín hoặc tiết niệu. Nếu gặp dấu hiệu nhiễm trùng như sốt, cơ thể có mùi khó chịu, tiểu buốt, có máu… hãy gặp bác sĩ ngay.

- Hô hấp: Bệnh nhân tiểu đường dễ bị viêm phổi và viêm phế quản do bị bội nhiễm vi khuẩn.

- Tiêu hóa: Người bệnh có thể bị viêm quanh nướu răng, rối loạn chức năng gan, viêm loét dạ dày, tiêu chảy.

- Da: Bệnh nhân có thể thấy ngứa ngoài da, hay bị mụn nhọt, lòng bàn tay và bàn chân ánh vàng…

- Bệnh Alzheimer: Bệnh nhân tiểu đường tuýp 2 có nguy cơ cao mắc bệnh Alzheimer.

- Sản phụ có thể bị tiền sản giật với biểu hiện tăng huyết áp, dư protein trong nước tiểu, sưng ở chân. Thêm vào đó, sản phụ có nguy cơ tái phát bệnh ở lần mang thai kế tiếp và tiến triển thành bệnh tiểu đường (phổ biến là tiểu đường typ 2) khi về già.

- Thai nhi có nguy cơ phát triển nhanh hơn so với độ tuổi, đồng thời có nguy cơ bị tiểu đường typ 2 về sau. Nếu sản phụ không được điều trị đúng cách và hiệu quả trong suốt thời gian mang thai, thai nhi có nguy cơ tử vong trước hoặc sau sinh.

Biến chứng cấp tính

Đây là những biến chứng xảy ra đột ngột và có thể gây nên hậu quả đáng tiếc nếu không được xử lý kịp thời.

- Hạ đường huyết

Bạn bị hạ đường huyết khi lượng đường trong máu giảm đột ngột dưới mức cho phép (khoảng 3.6 mmol/l). Nguyên nhân dẫn đến điều này có thể do: Quá liều thuốc hạ đường huyết (thuốc uống hoặc tiêm insulin); Ăn uống kiêng khem quá mức hoặc uống thuốc khi chưa ăn; Tập luyện quá sức dẫn đến mệt mỏi; Uống nhiều rượu, bia.

Dấu hiệu hạ đường huyết khá dễ nhận biết, ví dụ như đói cồn cào, cơ thể uể oải mệt mỏi, chân tay bủn rủn, vã mồ hôi, choáng váng và tim đập nhanh.

Cách xử lý đối với các biến chứng đột ngột thế này: Khi gặp dấu hiệu hạ đường huyết nhẹ hoặc trung bình, người mắc bệnh tiểu đường nên nhanh chóng dùng dinh dưỡng chuyên biệt cho người đái tháo đường như uống Glucerna, ăn kẹo bánh ngọt hay uống nửa ly nước trái cây, kiểm tra đường huyết sau 15 phút. Nếu đường huyết bình thường trở lại bạn tuân thủ theo chế độ dinh dưỡng trước đó khi cảm thấy tỉnh táo hẳn.

Nếu hạ đường huyết nặng, bạn hãy đi cấp cứu ngay để được xử lý kịp thời.

- Hôn mê

Đường huyết quá cao có thể gây hôn mê đột ngột. Biến chứng này hay xảy ra đột ngột và cần phải được cấp cứu ngay lập tức.

Cần kiểm soát tốt đường huyết của người bị đái tháo đường bằng thuốc men. Chế độ dinh dưỡng, chăm sóc cơ thể kỹ lưỡng và phòng tránh nhiễm khuẩn, chấn thương và stress cũng là yếu tố quan trọng cần được chú ý.

3. Cách chữa bệnh tiểu đường?

Thay đổi chế độ sinh hoạt

- Giảm cân: Có thể làm giảm lượng đường trong máu của bạn. Giảm chỉ 5 đến 10% trọng lượng cơ thể của bạn có thể tạo ra sự khác biệt, mặc dù giảm cân bền vững từ 7% trở lên so với trọng lượng ban đầu của bạn là lý tưởng nhất. Điều đó có nghĩa là một người nặng 180 pound (82 kg) thì sẽ cần giảm ít nhất 13 pound (5,9 kg) thì mới có đủ để tác động lên lượng đường trong máu. Kiểm soát khẩu phần và ăn các thực phẩm lành mạnh là cách đơn giản để bắt đầu giảm cân

- Ăn uống lành mạnh: Ăn ít calo hơn; Ít carbohydrate tinh chế, đặc biệt là đồ ngọt; Ít thực phẩm chứa chất béo bão hòa; Sử dụng nhiều rau và trái cây; Sử dụng nhiều thực phẩm có chất xơ…

Ngoài các thực phẩm nên đưa vào bữa ăn, thì các thực phẩm sau đây cần giảm thiểu ở mức tối đa để đảm bảo ngăn ngừa biến chứng tiểu đường: Tránh các sản phẩm chứa chất béo bão hòa như sữa giàu chất béo, bơ, thịt bò, xúc xích, thịt xông khói. Bạn cũng cần hạn chế dầu dừa, dầu cọ.

Giảm chất béo chuyển hóa: hạn chế đồ ăn vặt, thực phẩm chế biến sẵn, bánh nướng, kẹo…

Thực phẩm chứa nhiều cholesterol: sữa giàu chất béo, lòng đỏ trứng, gan, các thịt nội tạng.

Giảm muối: bạn cần kiểm soát lượng muối đưa vào cơ thể mỗi ngày, cố gắng ăn ít hơn 2,3 mg mỗi ngày. Khi mua hàng, bạn cũng cần kiểm tra lượng muối ghi trên nhãn để tính toán được lượng muối. Giảm muối sẽ giúp bạn ngăn ngừa biến chứng huyết áp cao của bệnh tiểu đường.

- Tập thể dục thường xuyên: Tập thể dục đối với bệnh nhân tiểu đường hay bất kỳ ai cũng đều quan trọng. Tập thể dục giúp kiểm soát cân nặng, giảm huyết áp, giảm cholesterol LDL có hại và tăng chất béo cholesterol HDL lành mạnh. Nó còn giúp giảm lo lắng, tăng cường cơ và xương, cải thiện sức khỏe chung của bạn. 

Thuốc Tây

- Nhóm thuốc kích thích tụy bài tiết insulin.

- Nhóm thuốc giảm đề kháng insulin.

- Nhóm ức chế enzym làm giảm hấp thụ gluco.

- Nhóm Glinid (kích thích tiết insulin).

- Nhóm các thuốc tác dụng trên hệ incretin (kích thích tiết insulin khi nồng độ đường huyết tăng sau khi ăn).

Thảo dược

Một cách khác giúp chữa bệnh tiểu đường không cần dùng thuốc là dùng các cây thuốc nam giúp kiểm soát đường huyết. Một loại cây nổi tiếng đã được nhiều nhà khoa học chứng minh khả năng giữ ổn định đường huyết là dây thìa canh. Ngoài ra, một số cây thuốc giúp chữa bệnh tiểu đường gồm:

- Khổ qua rừng

- Dây thìa canh

- Giảo cổ lam

- Quế chi

- Mã đề

- Dâu tằm trắng

- Hoàng bá

- Cam thảo đất

Tiểu đường có thể dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm, do đó cần phát hiện sớm để có thể can thiệp điều trị hiệu quả ngay từ giai đoạn đầu. Khuyến cáo bệnh nhân cần đến ngay cơ sở y tế khi có những triệu chứng bất thường, trong trường hợp đã mắc bệnh, cần tuân thủ đúng phác đồ điều trị để giảm thiểu các nguy cơ biến chứng nặng nề.

4. Phòng ngừa tiểu đường như thế nào?

Chế độ ăn uống

Chế độ ăn uống đóng vai trò cực kỳ quan trọng, giúp bệnh nhân tiểu đường kiểm soát bệnh. Nguyên tắc cơ bản trong chế độ ăn bệnh tiểu đường:

- Đảm bảo cung cấp đủ dinh dưỡng, không làm tăng đường huyết nhiều sau ăn, không làm hạ đường huyết xa bữa ăn nhằm duy trì hoạt động thể lực bình thường và duy trì cân nặng hợp lý.

- Giảm đường, tinh bột và chất ngọt, thay thế bằng chất đạm từ thịt, cá, trứng và rau xanh, hoa quả.

- Nên lựa chọn những loại ngũ cốc còn nguyên màng cám, gạo không nên xát kỹ. Không nên ăn quá no, có thể chia nhỏ các bữa ăn và nhai thật kỹ

- Tăng cường ăn cá, tối thiểu 2 bữa/tuần

- Hạn chế thức ăn giàu mỡ động vật, nội tạng động vật

- Tăng cường khẩu phần rau, hoa quả trong các bữa ăn

- Hạn chế ăn mặn, nước ngọt có gas, bánh kẹo

- Hạn chế tối đa những chất kích thích như rượu bia, thuốc lá,...

Vận động

Việc vận động không chỉ giúp giảm chỉ số đường huyết, duy trì cân nặng ở mức ổn định mà còn giúp giảm nguy cơ bệnh tim mạch…

- Hàng ngày, người tiền tiểu đường có thể đi bộ hoặc tập 1 môn thể dục nào đó với thời lượng khoảng 45p – 60 phút mỗi ngày, và không nên nghỉ quá 2 ngày trong 1 tuần.

- Để nhớ và duy trì được thói quen này, bạn nên nghỉ ngơi sau ăn khoảng 30-45 phút, sau đó đi bộ xung quanh khoảng 15-20 phút. Vậy tổng giờ hoạt động trong ngày sau 3 bữa chính sẽ được đảm bảo.

- Với những bạn trẻ làm công việc văn phòng nên hạn chế việc sử dụng thang máy, thay vào đó nên chọn đi cầu thang bộ và tránh ngồi quá lâu. Mỗi 1 tiếng nên đứng lên, đi lại nhẹ nhàng trong phòng làm việc để làm tăng sự nhạy cảm của insulin.

Thực phẩm bảo vệ sức khỏe

Ngoài việc điều chỉnh chế độ ăn uống và vận động, người tiền tiểu đường hoàn toàn có thể kiểm soát đường huyết của mình bằng liệu pháp thảo dược tự nhiên an toàn. Phương pháp này sẽ ổn định các chỉ số nhanh chóng và đẩy lùi nguy cơ tiến triển thành bệnh mạnh mẽ hơn.