U đầu tụy: Biến chứng chèn ép gây tắc mật và các triệu chứng liên quan

16:10 | 28/06/2022

U đầu tụy ác tính hay ung thư tuyến tụy là căn bệnh nguy hiểm. Triệu chứng nặng có thể dẫn đến biến chứng đe dọa sức khỏe và tính mạng người bệnh.

1. U đầu tụy là gì?

U đầu tụy là một dạng của u tuyến tụy, ngoài ra u có thể gặp ở thân hay đuôi tụy tùy theo quá trình sinh bệnh học. Thực tế u đầu tụy thường được hiểu là ung thư tuyến tụy bởi trường hợp u đầu tụy lành tính là rất hiếm gặp, khối u có đặc điểm phát triển khác với u ác tính.

Tụy nằm ở đâu? Tụy là một cơ quan nhỏ bé nằm trong ổ bụng, nằm phía sau dạ dày. Tuyến tụy là một tuyến nhỏ kết nối gan và ruột non. Tuyến tụy có 2 nhiệm vụ chính: Giải phóng các enzyme tiêu hóa mạnh mẽ vào ruột non để giúp tiêu hóa thức ăn và giải phóng insulin, glucagon vào máu. Những hormone này giúp cơ thể kiểm soát cách sử dụng thực phẩm để tạo ra năng lượng. Khi tụy bị viêm sẽ dẫn đến tổn thương tế bào nang tuyến do sự tiêu hủy của các men tụy.

Tụy gồm 2 nhóm tế bào là tế bào tụy ngoại tiết và tế bào tụy nội tiết. Khối u phát triển từ tế bào nội tiết gọi là u tụy nội tiết, tùy vào vị trí phát triển mà đặc điểm tế bào hình thành u khác nhau, phân vào nhóm lành tính hay ác tính.

U đầu tụy là một dạng của u tuyến tụy, ngoài ra u có thể gặp ở thân hay đuôi tụy tùy theo quá trình sinh bệnh học.

2. U đầu tụy có nguy hiểm không?

U đầu tụy là bệnh lý nguy hiểm đến sức khỏe người bệnh, ảnh hưởng nặng nề đến chất lượng cuộc sống và còn đe dọa đến tính mạng người bệnh. Biến chứng nặng nề hơn khi là u tụy nội tiết và là u ung thư. U đầu tụy có nguy hiểm không còn phụ thuộc vào loại u cũng như giai đoạn của bệnh.

U đầu tụy nội tiết gây bệnh nội tiết nghiêm trọng, có thể dẫn đến những cơn hạ đường huyết kéo dài gây tổn thương hệ thần kinh trung ương vĩnh viễn, gây ra di chứng tâm thần kinh nặng và tàn phế ở trẻ nhỏ.

U đầu tụy là lành tính rất hiếm gặp, hầu hết trường hợp là ung thư nguy hiểm kể cả phát hiện và điều trị bệnh ở giai đoạn sớm. Tiên lượng sống trên 5 năm sau chẩn đoán (tương đương với tiên lượng chữa khỏi bệnh ung thư) cho ung thư tuyến tụy giai đoạn 1 chỉ là 12 - 14%. Tỉ lệ này thấp chỉ khoảng 5 - 7% ở giai đoạn II, 3% ở giai đoạn 3 và chỉ 1% ở giai đoạn cuối của ung thư đầu tụy.

U đầu tụy được phát hiện sớm rất quan trọng để tăng hy vọng chữa khỏi cho bệnh nhân. Tuy nhiên hầu hết trường hợp u đầu tụy là ung thư được phát hiện muộn do triệu chứng mờ nhạt, khó phát hiện ở giai đoạn sớm. Điều này gây nhiều khó khăn cho điều trị cũng như kiểm soát ung thư, cải thiện chất lượng sống cho người bệnh.

3. Biến chứng chèn ép mật của u đầu tụy và các triệu chứng liên quan

Theo TS Đỗ Tuấn Anh (Trưởng khoa Phẫu thuật Gan mật, Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức) cho biết: Ở giai đoạn sớm, ung thư tuyến tụy không có triệu chứng đặc hiệu, các biểu hiện lâm sàng mơ hồ, bệnh thường được phát hiện tình cờ. Đến khi phát hiện muộn, bệnh nhân có biểu hiện đau thường gặp nhất ở vùng thượng vị, hay vùng hạ sườn phải, chiếm tỉ lệ 80-90% trong số các ung thư tuỵ và hay gặp hơn ở các ung thư thân và đuôi tuỵ, đau ở bụng dưới trong thời gian dài trước khi biểu hiện các triệu chứng khác.

U đầu tụy chèn ép vào đường mật khiến bệnh nhân có một số biểu hiện như:

Vàng da: là hậu quả của khối u xâm lấn đường mật và kèm theo ngứa, 80-90% bệnh nhân u đầu tuỵ có vàng da, chỉ có 6% số bệnh nhân u ở thân và đuôi tuỵ, vàng da tắc mật tiến triển từ từ, ngày càng tăng dần, vàng đậm.

Sốt: Nhiệt độ tăng kèm rét run như triệu chứng của áp xe đường mật gặp ở 10% bệnh nhân có ung thư đầu tuỵ, nhưng không thường gặp.

Các triệu chứng khác: Hay gặp sút cân, thường là 2 tháng trước khi đến gặp bác sĩ; Đầy hơi, nôn, chướng bụng, thiếu máu, tiêu chảy, tiêu phân mỡ, mệt mỏi.

U đầu tụy chèn ép vào đường mật khiến bệnh nhân có thể bị đầy hơi.

4. Cần thận trọng với các triệu chứng u đầu tụy ác tính

U đầu tụy ác tính hay ung thư tuyến tụy là căn bệnh nguy hiểm, triệu chứng nặng và có thể dẫn đến biến chứng đe dọa sức khỏe và tính mạng người bệnh. Dấu hiệu của u đầu tụy ác tính thường cùng xuất hiện, người bệnh có thể dựa trên đó để phát hiện bệnh sớm, đi khám và điều trị kịp thời.

Dưới đây là những dấu hiệu của ung thư tuyến tụy:

Đầy hơi: Đây là dấu hiệu bất thường tiêu hóa thường gặp và thường không nguy hiểm, nhất là sau khi ăn no hoặc ăn nhiều thức ăn khó tiêu hóa. Tuy nhiên, nếu đầy hơi kéo dài nhiều ngày thì đây có thể là dấu hiệu bệnh lý, trong đó có u đầu tụy ác tính.

Nguyên nhân là do khối u phát triển lớn chèn vào dạ dày, khiến người bệnh thường có cảm giác đầy bụng kể cả khi ăn ít hay đã chia nhỏ các bữa ăn.

Vàng da: Đây là triệu chứng điển hình của chứng tắc mật, trong đó có nguyên nhân là do khối u đầu tụy phát triển lớn. Khi có triệu chứng này, bệnh có thể đã tiến triển nặng nguy hiểm, triệu chứng khác đi kèm thường là: phân bạc, vàng mắt, rối loạn tiêu hóa…

Đau âm ỉ vùng bụng trên: Có đến 80% bệnh nhân u đầu tụy ác tính gặp phải triệu chứng đau vùng bụng trên âm ỉ, cơn đau có thể kéo dài và lan rộng đến cả vùng lưng. Theo thời gian, khi u phát triển càng lớn, cơn đau càng nghiêm trọng hơn và có xu hướng nặng hơn vào ban đêm.

Chán ăn: Khi bị u đầu tụy ác tính tiến triển, dạ dày chịu áp lực do khối u lớn chèn ép cùng nên người bệnh cũng thường ăn không ngon miệng, mất cảm giác thèm ăn.

Sụt cân nhanh chóng: Sụt cân là kết quả của tình trạng chán ăn, ăn ít, rối loạn tiêu hóa kéo dài do u đầu tụy ác tính. Điều nguy hiểm là triệu chứng này kéo dài kèm theo cảm giác không thèm ăn, bệnh nhân cần lưu ý nếu gặp phải tình trạng này.

Ngoài sụt cân do vấn đề ăn uống kém, bệnh nhân còn sụt cân do khối u hay còn gọi là suy nhược ung thư khi cơ thể thay đổi việc sử dụng protein và calorie. Nếu sút cân hơn 5% tổng trọng lượng cơ thể trong chưa đến 6 tháng thì đây cũng là dấu hiệu đáng lưu tâm.

Buồn nôn, ói mửa: Đây cũng là triệu chứng của ung thư tuyến tụy khi enzyme tiêu hóa mà tuyến tụy tạo ra bị gián đoạn, quá trình tiêu hóa thức ăn cũng bị ảnh hưởng. Đây là nguyên nhân gây rối loạn tiêu hóa, bệnh nhân có cảm giác khó chịu, hay buồn nôn sau khi ăn. Cùng với đó, khối u ung thư chèn ép vào dạ dày gây tắc nghẽn thức ăn, gây cảm giác ợ nóng, buồn nôn nhiều hơn.

Mệt mỏi, khó chịu: Triệu chứng này rất thường gặp song hầu hết bệnh nhân đều bỏ qua. Tình trạng này có thể giảm khi cơ thể được nghỉ ngơi song thường xuyên xuất hiện là một dấu hiệu bất thường. Triệu chứng mờ nhạt cũng là nguyên nhân khiến nhiều người bị u đầu tụy ác tính đi khám và điều trị chậm trễ.

Khi có các triệu chứng của u đầu tụy cần đi khám bác sĩ để được tư vấn điều trị kịp thời.

5. Khi gặp các triệu chứng u đầu tụy cần làm gì?

Khi gặp các triệu chứng bất thường của bệnh, không nên chủ quan mà nên đi khám để được chẩn đoán nguyên nhân. U đầu tụy ác tính là bệnh lý đặc biệt nguy hiểm, tỉ lệ tử vong cao nên phát hiện điều trị sớm là rất quan trọng để kéo dài thời gian sống, cải thiện chất lượng sống của người bệnh.

Đối với ung thư đầu tụy, các phương pháp điều trị thường áp dụng như phẫu thuật, hóa trị, xạ trị… nhằm ngăn chặn sự lây lan, tiến triển của bệnh. Đáp ứng điều trị tốt giúp giảm triệu chứng bệnh, kéo dài thời gian sống cũng như tăng chất lượng cuộc sống cho bệnh nhân.

Nên đi kiểm tra định kỳ thường xuyên để kịp thời phát hiện và điều trị bệnh, đặc biệt khi có các triệu chứng bệnh cần đến các cơ sở y tế uy tín để được thăm khám và có phương pháp xử lý đúng đắn. Tùy vị trí và giai đoạn bệnh có các phương pháp điều trị tương ứng. Đối với u vùng đầu tụy, phẫu thuật cắt khối tá tụy là phương pháp duy nhất có tính triệt căn, giúp kéo dài thời gian sống thêm cho bệnh nhân. Bên cạnh đó có một số phương pháp phẫu thuật khác như: cắt khối tá tụy, nối tắt, mổ thăm dò, sinh thiết; điều trị hóa chất, hóa trị bổ trợ.

Với những trường hợp có chống chỉ định cắt khối tá tụy, các phương pháp phẫu thuật tạm thời bao gồm: nối tắt, mở thông hỗng tràng, dẫn lưu mật… chỉ nhằm mục đích điều trị triệu chứng và dinh dưỡng cho bệnh nhân.

Việc điều trị phẫu thuật can thiệp cần kết hợp với chăm sóc giảm nhẹ. Đây là hoạt động nhằm cải thiện chất lượng cuộc sống của người bệnh và gia đình người bệnh.

6. U đầu tụy có nên mổ không?

Theo bác sĩ bệnh viện Vinmec, lựa chọn phương pháp điều trị ung thư tuyến tụy như thế nào phụ thuộc vào rất nhiều yếu tố. Tùy từng trường hợp cụ thể mà bác sĩ sẽ chỉ định phương pháp điều trị phù hợp. Một số phương pháp có thể được bác sĩ chỉ định là:

Phẫu thuật: Phẫu thuật là một trong những phương pháp điều trị chính cho bệnh nhân ung thư tụy giai đoạn đầu. Tùy từng trường hợp cụ thể mà bác sĩ sẽ chỉ định loại bỏ một phần hoặc toàn bộ tuyến tụy. Chỉ có khoảng 20% bệnh nhân ung thư tụy đáp ứng được yêu cầu phẫu thuật vì đa số các trường hợp chẩn đoán đều đã ở giai đoạn muộn hay di căn.

Hóa trị: Sử dụng hóa trị để ngăn chặn ung thư phát triển. Tuy nhiên, ung thư tuyến tụy ít nhạy với hóa chất hơn một số bệnh ung thư khác

Xạ trị: Sử dụng xạ trị để tiêu diệt tế bào ung thư. Bên cạnh đó thuốc hóa trị có tác dụng tăng độ nhạy của tia xạ.

Sau khi phẫu thuật xong, người bệnh cần được nghỉ ngơi, chế độ ăn uống lành mạnh, phù hợp và đôi khi cần bổ xung thêm các men tiêu hóa hoặc insulin để bù đắp phần thiếu hụt của cơ thể do phần tụy bị cắt bỏ.

Hóa trị có thể giúp tiêu diệt hoặc làm chậm sự phát triển của tế bào ung thư và được sử dụng rộng rãi trong điều trị ung thư tuyến tụy. Ở một số bệnh nhân, hóa trị liệu có thể được đưa ra như một phương pháp điều trị bổ trợ (sau khi cắt bỏ) hoặc điều trị tân bổ trợ (trước khi cắt bỏ). Đôi khi hóa trị sẽ được phối hợp cùng xạ trị hay còn gọi là hóa xạ trị đồng thời.

Sau khi điều trị, người bệnh cần được hẹn thăm khám định kỳ để phát hiện sớm bệnh quay trở lại. Xét nghiệm chỉ số CA19.9 cùng với việc chụp CT/scan nên được làm định kỳ hoặc khi người bệnh có bất kỳ triệu chứng gì khác.

Tin cùng chuyên mục

5 dấu hiệu không ăn đủ protein

5 dấu hiệu không ăn đủ protein

7:40 | 22/03/2024

Không phải ai cũng biết mình cần bao nhiêu protein, nguồn protein nào tốt nhất và dấu hiệu cơ thể không được cung cấp đủ protein.

7 loại protein nạc lành mạnh nhất bạn nên ăn thường xuyên

7 loại protein nạc lành mạnh nhất bạn nên ăn thường xuyên

8:35 | 18/03/2024

Protein nạc là nguồn thực phẩm với hàm lượng chất béo thấp, ít calo nhưng cung cấp lượng protein cao cùng nhiều dưỡng chất thiết yếu khác, giúp phát triển cơ bắp và kiểm soát cân nặng một cách hiệu quả.

6 loại thực phẩm giúp 'đốt cháy chất béo' hỗ trợ giảm cân

6 loại thực phẩm giúp 'đốt cháy chất béo' hỗ trợ giảm cân

8:34 | 16/03/2024

Lựa chọn đúng thực phẩm không chỉ giúp cơ thể khỏe mạnh mà còn có thể tăng cường trao đổi chất, loại bỏ lượng mỡ thừa và hỗ trợ giảm cân.

Ảnh-Video-Emagazine

Bác sĩ 'mũ nồi xanh' Việt Nam khám bệnh miễn phí cho người dân ở Bentiu, Nam Sudan

Bác sĩ 'mũ nồi xanh' Việt Nam khám bệnh miễn phí cho người dân ở Bentiu, Nam Sudan

Bệnh viện Dã chiến cấp 2 số 4 (BVDC2.4) đã tổ chức nhiều hoạt động ý nghĩa để chào mừng Ngày Thầy thuốc Việt Nam 27/2, nhất là trong điều kiện các bác sĩ, điều dưỡng của Việt Nam đang công tác xa quê hương.