Bộ trưởng Đào Hồng Lan chia sẻ về góc độ tiếp cận của ngành y tế khi xây dựng Luật Dân số và Luật Phòng bệnh

Nhiều chính sách đột phá về dân số trong dự án luật

Phát biểu làm rõ một số ý kiến của ĐBQH, Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan nhấn mạnh, vấn đề dân số là một trong những vấn đề quan trọng và đã được đề cập trong nhiều văn kiện của Đảng, Nhà nước. Gần đây nhất, Nghị quyết 72-NQ/TW ngày 9/9/2025 của Bộ Chính trị cũng có nhiều định hướng quan trọng về chính sách dân số.

Bộ trưởng Đào Hồng Lan cho hay, thời gian qua, chính sách dân số chủ yếu được triển khai thực hiện theo Pháp lệnh Dân số. Tuy nhiên, Việt Nam đang đối mặt với tình trạng già hóa dân số và tỷ lệ sinh thay thế ngày càng giảm, đặt ra yêu cầu phải có những giải pháp căn cơ, cấp bách. Do đó, Chính phủ đã giao Bộ Y tế khẩn trương xem xét, rà soát, sửa đổi, bổ sung các quy định liên quan.

Bộ trưởng Bộ Y tế khẳng định, khi xây dựng Luật Dân số, cơ quan soạn thảo đã lựa chọn những vấn đề mà các luật khác chưa quy định để đưa vào và rà soát rất kỹ lưỡng. Vì vậy, các chính sách liên quan đến cơ cấu, chất lượng dân số, giảm thiểu mất cân bằng giới tính khi sinh, mức sinh thay thế và già hóa dân số là một trong những nội dung cốt lõi của chính sách.

Đi vào nội dung cụ thể của dự án Luật, Bộ trưởng nói: Về vấn đề mang thai hộ, Bộ trưởng cho rằng không nên đưa nội dung này vào dự án Luật Dân số. Vấn đề này sẽ được xem xét, tính toán dựa trên nhiều yếu tố kinh tế - xã hội để có quyết định phù hợp khi Quốc hội sửa đổi Luật Hôn nhân và Gia đình.

Liên quan đến các chính sách trong dự án Luật, Bộ trưởng cho biết Bộ Y tế rất mong muốn có những chính sách cụ thể, đặc biệt là chính sách hỗ trợ bằng tiền. Tuy nhiên, việc này cần được cân đối trên nhiều phương diện, đặc biệt là nguồn lực tài chính.

Đối với chính sách hỗ trợ nhà ở xã hội cho các gia đình sinh đủ hai con, dự thảo Luật đề xuất bổ sung thêm đối tượng ưu tiên. Hiện nay, các nhóm được ưu tiên mua, thuê mua nhà ở xã hội gồm gia đình người có công với cách mạng, thân nhân liệt sĩ, người khuyết tật, người được bố trí tái định cư.

"Chúng tôi đề nghị bổ sung thêm đối tượng ưu tiên là những gia đình mà phụ nữ sinh đủ hai con, hoặc nam giới có hai con đẻ mà người vợ đã qua đời. Mục tiêu là nhằm giúp các gia đình sinh đủ hai con có thêm điều kiện sinh hoạt ổn định. Dự án Luật tiếp cận theo góc độ như vậy", Bộ trưởng nói.

"Phòng bệnh hơn chữa bệnh" đã trở thành một yêu cầu cấp thiết

Thông tin liên quan đến dự án Luật Phòng bệnh, Bộ trưởng Đào Hồng Lan cho rằng, đại dịch COVID-19 đã bộc lộ những lỗ hổng đáng kể trong hệ thống pháp luật về y tế, cho thấy Luật Phòng, chống bệnh truyền nhiễm hiện hành có phạm vi quá hẹp và không còn phù hợp. Trước bối cảnh đó, việc xây dựng một Luật Phòng bệnh mới với cách tiếp cận toàn diện, theo tinh thần "phòng bệnh hơn chữa bệnh" đã trở thành một yêu cầu cấp thiết, rút ra từ những bài học sâu sắc trong thực tiễn chống dịch.

Nhận thấy sự cần thiết phải có một nền tảng pháp lý bền vững hơn, Chính phủ đã quyết tâm xây dựng Luật Phòng bệnh. Dự luật này không chỉ nhằm lấp đầy các khoảng trống pháp lý mà còn cụ thể hóa những quy định mới của Đảng và Nhà nước, đặc biệt là tinh thần của Nghị quyết 72 về việc đặt công tác phòng bệnh lên hàng đầu. Mục tiêu là tạo ra một hành lang pháp lý vững chắc, giúp hệ thống y tế chủ động ứng phó với mọi tình huống y tế công cộng, thay vì chỉ giải quyết các vấn đề khi đã xảy ra.

Một trong những điểm cốt lõi của Luật Phòng bệnh mới là sự mở rộng phạm vi điều chỉnh. Lần đầu tiên, các bệnh không lây nhiễm phổ biến như tiểu đường, cao huyết áp sẽ được đưa vào luật một cách cụ thể, giúp các quy định trở nên dễ hiểu và dễ triển khai hơn trong thực tế.

Bên cạnh đó, các chính sách liên quan đến dinh dưỡng cũng sẽ được thể hiện một cách bài bản. Mặc dù các chương trình quốc gia về dinh dưỡng đã được triển khai, nguồn lực dành cho chúng còn hạn chế, làm giảm hiệu quả. Luật mới mong muốn đảm bảo các chính sách được ban hành phải đi kèm với nguồn lực thực thi tương xứng.

Đặc biệt, luật sẽ ưu tiên nguồn lực cho công tác phòng chống bệnh tật tại các khu vực khó khăn. Các đối tượng ở vùng sâu, vùng xa và vùng đồng bào dân tộc thiểu số sẽ là nhóm được ưu tiên hàng đầu trong các chương trình mục tiêu quốc gia, đảm bảo không ai bị bỏ lại phía sau trong công tác chăm sóc sức khỏe.

Một trong những điểm mà Bộ trưởng nhấn mạnh thêm đó là: Luật Phòng bệnh mới sẽ có những giải pháp đột phá để khuyến khích sự tham gia của y tế tư nhân, từ bệnh viện, cơ sở y tế đến các lĩnh vực sản xuất dược phẩm và trang thiết bị. Một minh chứng cho sự thành công của chiến lược này là năng lực sản xuất vắc-xin trong nước. Hiện tại, Việt Nam đã tự chủ được 11 trên 12 loại vắc-xin trong chương trình tiêm chủng mở rộng. Năng lực sản xuất này không chỉ đến từ hệ thống công lập mà còn có sự đóng góp ngày càng lớn của các đơn vị ngoài công lập.

Theo Bộ trưởng, Bộ Y tế đang tích cực phối hợp với các đối tác quốc tế như Pháp, Nga, Cuba để triển khai các chương trình trọng điểm về sản xuất vắc-xin và thuốc, trong đó vai trò của hệ thống ngoài công lập được đặc biệt khuyến khích. Việc này không chỉ giúp đảm bảo nguồn cung mà còn tạo ra một hệ thống y tế linh hoạt, đáp ứng nhanh chóng các yêu cầu bảo vệ sức khỏe nhân dân.