Các phương pháp và dùng thuốc điều trị hội chứng Catatonia

Hội chứng Catatonia có biểu hiện lâm sàng cốt lõi là rối loạn vận động, thường liên quan đến rối loạn tâm thần và tình cảm, bệnh soma, thần kinh... Catatonia có thể xuất hiện bất cứ khi nào, có thể kéo dài từ vài giờ đến khoảng 10 ngày. Các chuyên gia sức khỏe tâm thần phân loại Catatonia thành ba nhóm: Chậm, ác tính và phấn khích.

- Catatonia chậm: Là tình trạng phổ biến nhất, khiến người bệnh vận động chậm, nhìn chằm chằm vào khoảng không và thường không nói chuyện.
- Catatonia ác tính: Có thể khiến người bệnh rơi vào trạng thái mê sảng, sốt, nhịp tim nhanh và huyết áp cao.

- Catatonia phấn khích: Khiến người bệnh bị kích động và không ngừng vận động, thậm chí là có thái độ hung hăng dẫn đến hành vi bạo lực với người khác...

Hội chứng Catatonia rất hiếm xảy ra ở người dưới 18 tuổi. Các yếu tố làm tăng nguy cơ mắc hội chứng Catatonia gồm:

• Nữ giới
• Người lớn tuổi
• Người bị tâm thần phân liệt
• Trầm cảm sau sinh
• Người sử dụng cocain
• Nồng độ natri trong máu thấp
• Do gặp phải một số tác dụng phụ của một số loại thuốc

Trường hợp mắc hội chứng Catatonia mạn tính có thể có bất thường ở não (các bất thường trong dopamine, acid gamma-aminobutyric - GABA và hệ thống dẫn truyền thần kinh glutamate. Do đó, cần phải tìm được nguyên nhân, bác sĩ mới có liệu pháp để điều trị hội chứng Catatonia thành công.

1. Các biện pháp điều trị hội chứng Catatonia

Tùy nguyên nhân và mức độ của bệnh, bác sĩ có thể chỉ định các thuốc điều trị triệu chứng của bệnh như sau:

1.1 Thuốc an thần

Thuốc an thần nhóm benzodiazepines là lựa chọn đầu tay khi điều trị hội chứng catatonia. Các loại thuốc an thần nhóm benzodiazepines được dùng cho bệnh nhân mắc hội chứng căng trương lực bao gồm: Lorazepam, zolpidem, diazepam, clonazepam... trong đó, thuốc được sử dụng nhiều nhất là lorazepam.

Tuy nhiên, hiệu quả của các thuốc trong nhóm benzodiazepines có sự khác biệt đối với mỗi bệnh nhân, nên bệnh nhân có thể cần phải dùng nhiều thuốc cho đến khi tìm được thuốc phù hợp. Các loại thuốc này có thể được tiêm vào tĩnh mạch, tiêm vào cơ hoặc uống.

1.2 Các loại thuốc khác

Ngoài thuốc an thần, bệnh nhân có thể được chỉ định dùng thêm một số loại thuốc như thuốc chống loạn thần hoặc thuốc điều chỉnh khí sắc. Hai loại thuốc này giúp cải thiện các triệu chứng kích động, tâm thần do hội chứng căng trương lực gây ra. Tuy nhiên, thuốc chống loạn thần cần được cân nhắc kỹ, vì nó gia tăng nguy cơ Catatonia ác tính.

1.3 Liệu pháp sốc điện (liệu pháp chống co giật - ECT)

Cho đến nay đây vẫn là phương pháp điều trị hiệu quả và an toàn cho một loạt các rối loạn tâm trạng và các bệnh tâm thần, hội chứng Catatonia. Tuy nhiên, do sự kỳ thị về liệu pháp này, nên ít được sử dụng hơn so với sử dụng các loại thuốc nhóm benzodiazepin.

Liệu pháp sốc điện được chỉ định hội chứng Catatonia khi các loại thuốc không hiệu quả hoặc với bệnh nhân có chống chỉ định dùng thuốc hoặc hội chứng Catatonia ác tính. Khi sử dụng liệu pháp sốc điện, bác sĩ sẽ gây mê cho người bệnh và gắn các điện cực lên da đầu để gửi các xung điện nhỏ vào não bộ. Những xung điện này có thể giúp điều hòa lại các chất dẫn truyền thần kinh, qua đó giảm nhẹ các triệu chứng của bệnh gây ra.

Liệu pháp sốc điện mang lại hiệu quả khá cao, sau khoảng một vài giờ thì tình trạng được cải thiện rõ rệt. Bệnh nhân sẽ thực hiện liệu pháp vài lần/tuần trong vài tuần để kiểm soát hoàn toàn triệu chứng.

2. Lưu ý khi điều trị hội chứng Catatonia

Bệnh nhân mắc hội chứng Catatonia có thể phủ định và chống đối lại với việc điều trị, có thể sẽ không chịu uống thuốc hoặc uống không đúng liều lượng, bỏ điều trị... Do đó đối với những trường hợp nên được chỉ định tiêm để đảm bảo hiệu quả.

Khoảng 60 - 90% bệnh nhân được cải thiện sau khi dùng thuốc nhóm benzodiazepin. Thuốc có hiệu quả để làm giảm nhanh các triệu chứng của Catatonic như lo lắng, co thắt cơ bắp và mất ngủ... nhưng thuốc có nguy cơ gây nghiện và dễ bị lạm dụng, nên chỉ được sử dụng trong thời gian ngắn. Bệnh nhân không được ngừng hoặc thay đổi tăng hoặc giảm liều lượng thuốc khi chưa có chỉ định của bác sĩ.

Ngoài điều trị bằng các phương pháp y tế, người bệnh và người thân cần chú ý đến các cách kiểm soát hội chứng này bằng cách:

- Ăn đủ chất, uống đủ nước, ngủ đủ giấc, vận động nhẹ nhàng, vệ sinh cá nhân.

- Tận hưởng những sở thích lành mạnh như đọc sách, nghe nhạc, thiền, tập yoga... Những hoạt động này sẽ giúp bệnh nhân giải tỏa căng thẳng, giảm lo âu, ổn định trạng thái tâm lý, cân bằng nội tiết và nâng cao sức khỏe.

- Nên tìm đến sự giúp đỡ từ gia đình, người thân, bạn bè...; chia sẻ cảm xúc, mong muốn của mình, đồng thời lắng nghe những lời khuyên, động viên, an ủi từ người khác hoặc tìm đến các chuyên gia tâm lý để được tư vấn và giải quyết các vấn đề về sức khỏe tâm thần.

- Không sử dụng các chất kích thích như rượu, thuốc lá.

- Kiểm tra sức khỏe định kỳ và điều trị kịp thời các bệnh lý có liên quan.