Cha mẹ 'chết lặng' khi biết con hút thuốc lá điện tử
Ngỡ ngàng, giận dữ, rồi đến bất lực đó là phản ứng ở nhiều bậc cha mẹ khi phát hiện con mình sử dụng thuốc lá điện tử. Dù không ít phụ huynh dùng đến các biện pháp mạnh tay, nhưng vẫn vô tác dụng.
Bất an khi con 'a dua' dùng thuốc lá điện tử
"Tôi như chết lặng", chị Trần Thùy Dung (43 tuổi, Phường Hưng Dũng TP Vinh) bày tỏ khi nhận được tin báo con trai học lớp 8 hút thuốc lá điện tử từ giáo viên chủ nhiệm.
Ban đầu, chị Dung không tin đó là sự thật. "Cháu có hơi hiếu động, nhưng vẫn ngoan, học hành ổn định, bạn bè toàn những đứa tử tế. Tôi không nghĩ con mình lại vướng vào thuốc lá và thuốc lá điện tử," chị Dung kể. Theo chị Dung, con trai chị thừa nhận hút thử vì tò mò khi thấy các bạn trong trường rủ rê.
Chị Dung kể, con trai chị tỏ ra rất phấn khích với mùi thơm trái cây khi hút. Nghĩ rằng "đây đâu phải thuốc lá thật" và "chắc chẳng hại gì cho sức khỏe" nên lén dành tiền ăn sáng để mua lại một cây pod đã qua sử dụng từ bạn bè. Không lâu sau, cậu thường xuyên trốn vào nhà vệ sinh trường để hút và bị giáo viên chủ nhiệm phát hiện báo về nhà.
Thuốc lá điện tử hiện được bán trên thị trường với đủ màu sắc, mẫu mã, hương vị để thu hút giới trẻ, thậm chí "ngụy trang" như đồ chơi trẻ em.
Anh Trần Văn Thế (47 tuổi, Phường Vinh Tân, TP Vinh) kể, đầu năm con trai vào lớp 9 và có những biểu hiện bất thường khi thường xuyên ở lâu trong nhà vệ sinh, trên người hay có mùi lạ như cam, bạc hà, chanh...dù thoáng nghi ngờ, nhưng vì bận bịu công việc nên anh chủ quan, không để ý kỹ. Phải đến nửa tháng sau, anh Thế bất ngờ nhận được cuộc gọi từ cô giáo chủ nhiệm thông báo, con mang thuốc lá điện tử đến lớp hút cùng nhóm bạn.
"Lúc đầu hỏi cháu từ chối. Khi bố mẹ làm căng mới khai là lúc đầu đi học thấy bạn hút, rủ rê vài lần để ‘thể hiện bản lĩnh đàn ông’, rồi nghiện lúc nào không hay. Đối chất mới biết cháu được bạn bè rủ rê góp tiền chung, cứ xoay vòng mỗi đứa giữ một ngày để ba mẹ khó phát hiện", anh Thế kể lại.
Gia đình khuyên nhủ, cấm đoán, cắt tiền ăn sáng nhưng chỉ hiệu quả được một thời gian. Đi học trên trường hay đi học thêm, con anh lại bị bạn bè lôi kéo trở lại.
"Tôi thực sự bất lực. Tuổi này tâm lý các cháu rất phức tạp. Mình căng quá nó phản ứng, nhưng mềm mỏng lại bị xem nhẹ. Cho đến tận bây giờ, tôi vẫn chưa hết bàng hoàng và day dứt vì đã để con dính vào thuốc lá quá sớm", anh Trần Văn Thế buồn bã nói.
Trong khi đó, chị Hoàng Anh Mai (phường Lê Mao, TP Vinh) lại chọn cách mạnh tay khi phát hiện con gái, hiện học lớp 8, sử dụng thuốc lá điện tử. Quá sốc và tức giận, chị lập tức tịch thu thiết bị, cấm con dùng điện thoại và kiểm soát chặt mọi hoạt động hằng ngày.
Tuy nhiên, phản ứng của con khiến chị không khỏi bất ngờ. "Nó cãi lại bố mẹ, rồi tự nhốt mình trong phòng, không chịu nói chuyện. Tôi không nghĩ mọi chuyện lại căng thẳng đến mức này," chị Mai kể.
Chị Mai thừa nhận, không thể ngờ cách xử lý cứng rắn của mình lại đẩy hai mẹ con vào một cuộc đối đầu căng thẳng. "Con chưa bao giờ khiến tôi thất vọng đến thế. Nhưng không thể làm ngơ. Nếu không mạnh tay, chuyện này sẽ còn tiếp diễn. Trong khi thuốc lá điện tử vẫn được rao bán tràn lan ngoài cửa hàng và cả trên mạng. Tôi thực sự lo con bị nghiện nặng, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe", chị Mai bày tỏ.
Thức tỉnh con trẻ về tác hại của thuốc lá mới
Mới đây, trong diễn đàn "Điều em muốn nói" do báo Tiền Phong, Sở GD &ĐT Nghệ An và Tỉnh Đoàn Nghệ An tổ chức. Các chuyên gia y tế, nhà giáo dục và lực lượng chức năng đã cung cấp thông tin cập nhật về các loại chất kích thích đang có xu hướng lan rộng trong giới trẻ, đặc biệt là thuốc lá điện tử với hình thức ngụy trang tinh vi, khó kiểm soát.
Thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng được quảng bá với hình ảnh hiện đại, thời thượng thu hút đông đảo thanh thiếu niên. Thiết kế bắt mắt, hương vị đa dạng và sự lan truyền qua các nền tảng mạng xã hội đã khiến thuốc lá điện tử trở thành trào lưu, "mốt" khi giới trẻ sử dụng.
Tại diễn đàn, bác sĩ Nguyễn Đức Tài, Phó Trưởng khoa Tâm thần Nhi lão niên, Bệnh viện Tâm thần Nghệ An cho biết, chất gây nghiện nicotine trong thuốc lá là cao nhất, hơn tất cả những chất gây nghiện còn lại. Đầu tiên, nghiện có một số triệu chứng, đặc điểm như có cảm giác thèm muốn, người đó có một số hiện tượng như tăng số lượng, tăng thời gian sử dụng. Nếu không sử dụng có cảm giác khó chịu, bứt rứt. Người nghiện sẽ dành thời gian, tiền bạc để sử dụng chất đấy và dẫn đến giảm thời gian cho các hoạt động khác như học tập, vui chơi cùng bạn bè.
"Vậy làm cách nào để giúp các bạn trẻ giảm sử dụng thuốc lá, bỏ thuốc? Đầu tiên cần phải phối hợp với gia đình, nhà trường tìm hiểu nguyên nhân vì sao bạn mình sử dụng thuốc lá. Bạn có thể nêu ra các tác hại khi sử dụng thuốc lá hoặc nhờ đến chuyên gia để tùy từng đối tượng, từng nguyên nhân để đưa ra các giải pháp phù hợp để giúp bạn giảm thiểu hoặc cai sử dụng thuốc lá", bác sĩ Nguyễn Đức Tài nói.
Đáng nói hiện nay tình trạng học sinh sử dụng thuốc lá điện tử sau đó chuyển qua thuốc lá truyền thống... Khi lượng nicotin có trong thuốc lá điện tử không đủ đáp ứng học sinh sẽ chuyển qua thuốc lá truyền thống và làm quen rất nhanh.
Do đó, khi phát hiện con mình sử dụng thuốc lá, phụ huynh cần giữ bình tĩnh, tránh la mắng hay phản ứng gay gắt. Thay vào đó, hãy tìm hiểu nguyên nhân sâu xa, lắng nghe và trò chuyện để cùng con tháo gỡ vấn đề. Việc cấm đoán tuyệt đối chỉ khiến trẻ phản kháng và trở nên khó kiểm soát hơn. Điều quan trọng là đồng hành, phân tích đúng sai và kiên nhẫn giúp con vượt qua.
Bác sĩ Tài khuyến cáo các bậc phụ huynh cố gắng dành nhiều thời gian quan tâm đến con cái, lắng nghe con nhiều hơn. Hiện nay các phòng khám, bệnh viện có rất nhiều nơi có thể tư vấn, điều trị thuốc lá, phụ huynh có thể tìm đến để giúp con mình cai nghiện thuốc lá.
Theo Trung tâm Kiểm soát bệnh tật Nghệ An, các cơ sở giáo dục cần tăng cường công tác truyền thông phổ biến thực thi Luật Phòng chống tác hại của thuốc lá, đặc biệt là các sản phẩm thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng.
Đồng thời tăng cường kiểm tra, giám sát, ngăn chặn kịp thời việc sử dụng các sản phẩm thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng trong môi trường học đường.
Còn theo Đại úy Trần Hữu Đắc, Phòng cảnh sát điều tra tội phạm về ma túy, Công an tỉnh Nghệ An, hiện nay việc mua bán trên mạng xã hội diễn ra công khai. Bất kỳ đối tượng nào cũng có thể tìm các trang hội nhóm trên mạng xã hội để truy cập, mua, bán công khai, do đó việc quản lý mua bán thuốc lá điện tử gặp nhiều khó khăn.
Từ năm 2025, thuốc lá điện tử sẽ được coi là mặt hàng cấm tại Việt Nam. Nếu cá nhân, tổ chức vi phạm sẽ bị xử phạt theo các quy định hiện hành.
Theo báo cáo kết quả nghiên cứu về tình hình sử dụng thuốc lá trong học sinh từ 13-15 tuổi của Bộ Y tế và Bộ Giáo dục và Đào tạo năm 2022, tỷ lệ học sinh sử dụng thuốc lá hiện nay khoảng 2,9% (giảm so với kết quả nghiên cứu năm 2014 là 4,0%). Đặc biệt, tỷ lệ học sinh nữ sử dụng thuốc lá có dấu hiệu gia tăng (hiện nay khoảng 0,8%, tăng so với năm 2014 là 0,2%, chủ yếu là sử dụng các sản phẩm thuốc lá mới). Tỷ lệ học sinh hút phải thuốc lá thụ động trong trường học là 35,7% (giảm so với kết quả nghiên cứu năm 2014 là 48,6%).