Chìa khóa giúp thí sinh lớp 12 vượt qua áp lực thi cử

Bí quyết học tập của những thủ khoa

Nguyễn Việt Hưng, học sinh trường THPT Chuyên Chu Văn An (Hà Nội) đã trở thành thí sinh duy nhất toàn quốc đạt danh hiệu thủ khoa kép trong kỳ thi Tốt nghiệp THPT 2025 ở hai tổ hợp A01 (Toán, Vật lý, Tiếng Anh) và D01 (Toán, Ngữ văn, Tiếng Anh) với điểm số gần tuyệt đối. Suốt 3 năm học, em đều đạp xe hơn 10km đến trường, không học thêm mà chỉ dựa vào khả năng tự học và tinh thần vượt khó.

Hưng chọn cách học thông minh, hiệu quả và thoải mái. Với môn Toán, cậu luyện khoảng 20 đề trong nhiều tháng. Môn Vật lý được chú trọng sát ngày thi, trong khi Tiếng Anh là lợi thế sẵn có của Hưng nhờ nền tảng vững chắc và IELTS 8.0. "Em không đặt mục tiêu phải học bao nhiêu tiếng mỗi ngày, chỉ cần thấy tập trung là ngồi học", Hưng nói. Buổi sáng, cậu thường nghỉ ngơi, đọc báo để thư giãn, buổi chiều và tối mới là khoảng thời gian học tập chính.

Đặc biệt, Hưng đã áp dụng phương pháp của IELTS và kiến thức từ môn Địa lý để làm dẫn chứng cho bài thi Ngữ văn, một môn không thuộc sở trường. "Em cố gắng đọc kỹ đề, đưa ra các dẫn chứng đơn giản, dễ hiểu, ngắn gọn và gần gũi nhất".

Cô Nguyễn Thị Nhiếp, Hiệu trưởng trường THPT chuyên Chu Văn An, chia sẻ: "Việt Hưng là một ví dụ tiêu biểu. Em có khả năng tự học rất tốt, nhờ sự hướng dẫn định hướng từ thầy cô kết hợp với tinh thần tự giác, cầu tiến. Em biết cách nghiên cứu phương pháp luận học từng môn và áp dụng sáng tạo cho các môn khác".

Kết quả xuất sắc của Hưng là một minh chứng cho thấy, với chương trình giáo dục mới, đề thi đòi hỏi cao hơn về tư duy và sự chủ động, nên phương pháp và ý thức học tập sẽ là yếu tố quyết định.

Đỗ Thái Bình, hiện là sinh viên ngành Y khoa của Trường Đại học Y Hà Nội, đã đạt kết quả xuất sắc với Toán 10, Hóa 9,5, Sinh 9,5. Bình chia sẻ, việc quản lý thời gian là yếu tố quan trọng nhất. "Em chia lịch học theo tuần và theo từng môn. Ví dụ, buổi sáng em học Toán vì đó là lúc đầu óc minh mẫn nhất, buổi chiều em dành cho Hóa và Sinh. Bí quyết của em là không học dồn. Thay vì học 10 tiếng một môn, em chia ra mỗi môn 2-3 tiếng mỗi ngày. Cách này giúp em không bị quá tải và ghi nhớ kiến thức tốt hơn".

Lê Khánh Nguyên - thủ khoa khối C Đà Nẵng năm 2025 với tổng điểm 29,5 (Lịch Sử 10, Địa Lý 10 và Ngữ Văn 9,5) - cũng có những bí quyết riêng. Để có một kết quả mỹ mãn như vậy là nỗ lực của một quãng thời gian dài kiên trì bền bỉ. Ngay từ kỳ nghỉ hè năm 2024, Khánh Nguyên đã bắt đầu một lịch trình ôn thi nghiêm túc. Em tập trung xây dựng nền tảng cho hai môn phụ Lịch Sử và Địa Lý, những môn vốn đòi hỏi khối lượng kiến thức rộng và khả năng tổng hợp, suy luận cao. Sau đó mới đến giai đoạn luyện đề.

Nguyên thường xuyên luyện đề để rèn kỹ năng trình bày, phân tích đề và giữ được mạch viết. Ngoài ra, em đọc báo, theo dõi các bản tin thời sự để có thêm chất liệu thực tiễn đưa vào bài làm, giúp phần nghị luận xã hội sâu sắc và gần gũi hơn. Việc cập nhật tin tức cũng giúp em có thêm nhiều góc nhìn đa chiều, phát triển tư duy phản biện.

Để đạt điểm 10 tuyệt đối, Nguyên xây dựng phương pháp học rõ ràng: nắm chắc các mốc thời gian, nhưng quan trọng hơn là phải hiểu bản chất sự kiện, biết kết nối và phân tích vấn đề. Về bí kíp học tập các môn xã hội đạt kết quả cao, Khánh Nguyên cho rằng nắm vững kiến thức nền tảng, đặc biệt là kiến thức trong sách giáo khoa, bởi đó là những viên gạch đầu tiên để tiếp cận đề thi một cách gần gũi và chuyên sâu nhất.

Vượt qua áp lực và lời khuyên từ người đồng hành

Đối phó với áp lực, đặc biệt là khi thi vào một ngành cạnh tranh cao như Y Dược, Bình cho biết: "Có những lúc em cảm thấy căng thẳng nhưng em luôn tự nhủ rằng, mình đã chọn con đường này, mình phải đi đến cùng. Để vượt qua áp lực, em thường dành thời gian nghỉ ngơi hợp lý. Em tin rằng, một tinh thần thoải mái sẽ giúp mình học tập hiệu quả hơn rất nhiều".

Là người hướng nội, cách giải tỏa áp lực của Lê Khánh Nguyên thường là khép mình trong phòng đọc sách, hoặc có khi thả lỏng hoặc ngủ để xả stress. Nguyên cho rằng, đặc điểm các môn xã hội là "chữ khá nhiều" nên cần thời gian để ghi nhớ chứ không thể "nhồi nhét" dồn dập mà đó cần là quá trình tích lũy dài lâu.

Thạc sĩ tâm lý học Vũ Diễm, chuyên gia tư vấn tâm lý học đường tại Hà Nội cho rằng: "Áp lực thi cử là phản ứng hoàn toàn bình thường của cơ thể, không phải là dấu hiệu của sự yếu đuối. Quan trọng là các em cần học cách nhận diện và giải tỏa nó một cách khoa học. Các dấu hiệu như khó ngủ, ăn uống thất thường hay mất tập trung kéo dài chính là tín hiệu cơ thể đang báo động. Khi đó, các em cần chủ động tìm kiếm sự hỗ trợ, từ thầy cô, gia đình, bạn bè hay thậm chí là chuyên gia tâm lý khi cần thiết. Đây không phải là thất bại, mà là một cách làm thông minh để duy trì sức khỏe tinh thần, đảm bảo hiệu suất học tập tốt nhất".

ThS. Vũ Diễm cũng nhấn mạnh thêm: "Trong bối cảnh chương trình giáo dục mới đề cao tư duy chủ động và sự toàn diện, việc chăm sóc sức khỏe tinh thần càng trở nên quan trọng. Các em không nên chỉ tập trung vào việc nhồi nhét kiến thức mà hãy dành thời gian để tái tạo năng lượng. Các em cần dành thời gian cho sở thích cá nhân để giúp giải tỏa căng thẳng. Đặc biệt, trong kỷ nguyên số, các em cũng cần học cách tự bảo vệ mình trước tình trạng quá tải thông tin và áp lực từ mạng xã hội, tránh so sánh với bạn bè để không tạo thêm những gánh nặng không cần thiết".

Chị Vũ Thúy Hằng (Hà Nội), phụ huynh của một thí sinh vừa đạt điểm cao kỳ thi tốt nghiệp THPT, chia sẻ: "Điều đầu tiên chúng tôi luôn tự nhắc nhở nhau là: không bao giờ đặt mục tiêu điểm số. Áp lực vô hình đôi khi còn đến từ chính kỳ vọng của bố mẹ. Thay vì thế, chúng tôi chỉ động viên con cố gắng hết sức. Khi thấy con căng thẳng, tôi thường nói chuyện, nấu món ăn con thích và tạo không gian để con được nghỉ ngơi. Chính những điều nhỏ bé đó giúp con có được sự cân bằng và một tinh thần thoải mái khi bước vào phòng thi, vượt qua những áp lực không chỉ từ bài vở mà còn từ cả sự so sánh trên mạng xã hội".

Chị Hằng tin rằng, thay vì tập trung vào điểm số, việc đồng hành để con có tâm lý vững vàng mới là chìa khóa. "Chúng tôi tin rằng, với chương trình học mới, điều quan trọng nhất không phải là thuộc lòng kiến thức, mà là con có đủ tự tin, bản lĩnh để làm chủ hành trình của mình. Đó mới là giá trị thật sự mà con cần mang theo suốt cuộc đời."Những chia sẻ từ người đi trước cho thấy, bí quyết không chỉ nằm ở phương pháp học tập, mà còn ở cách các em vượt qua áp lực tâm lý. Hãy lắng nghe bản thân, tìm sự hỗ trợ từ gia đình và thầy cô, và tin tưởng vào con đường mình đã chọn.

Những chia sẻ từ người đi trước cho thấy, bí quyết không chỉ nằm ở phương pháp học tập, mà còn ở cách các em vượt qua áp lực tâm lý. Hãy lắng nghe bản thân, tìm sự hỗ trợ từ gia đình và thầy cô, và tin tưởng vào con đường mình đã chọn.