Kê đơn thuốc ngoại trú lên đến 90 ngày: Bác sĩ khuyến cáo gì với người bệnh mạn tính?

Như Sức khoẻ và Đời sống đã thông tin, Thông tư 26/2025/TT-BYT do Bộ Y tế ban hành ngày 30/6/2025 quy định chi tiết việc kê đơn thuốc điều trị ngoại trú đối với người có thẻ BHYT đã chính thức có hiệu lực, mang đến nhiều thay đổi mang tính bước ngoặt, đặc biệt là quy định cho phép bác sĩ kê đơn thuốc tối đa 90 ngày đối với một số bệnh mạn tính.

Thay đổi này được kỳ vọng sẽ giảm gánh nặng đi lại, chi phí cho người bệnh, đồng thời nâng cao hiệu quả điều trị liên tục, ổn định.

Kê đơn thuốc dài ngày: Người bệnh nhàn hơn, hệ thống y tế cũng giảm tải

Lý giải về quy định kê đơn thuốc nới rộng thời gian lên tối đa 90 ngày thay vì 1 tháng như trước đây, TS.BS Vương Ánh Dương, Phó Cục trưởng Cục Quản lý Khám, chữa bệnh – Bộ Y tế, khẳng định việc ban hành quy định này là kết quả của quá trình nghiên cứu, tổng hợp từ thực tiễn điều trị lâu dài.

Đặc biệt, sau giai đoạn đại dịch COVID-19, nhiều cơ sở khám chữa bệnh và Bảo hiểm xã hội Việt Nam đã đề xuất xem xét điều chỉnh quy định để phù hợp hơn với nhu cầu thực tiễn và giảm chi phí, thủ tục cho người bệnh.

Đồng thời, ông Dương nhấn mạnh thêm về những bất cập trước đây: "Việc phải đến bệnh viện mỗi tháng để lấy đơn thuốc, dù bệnh đã ổn định, thực sự gây ra nhiều phiền toái và gánh nặng không nhỏ cho người bệnh và gia đình. Không chỉ vậy, việc quá tải bệnh viện cũng gia tăng do người bệnh phải quay lại thường xuyên dù không cần can thiệp y tế mới".

Mặc dù có nhiều lợi ích, việc kê đơn dài ngày cũng đặt ra những yêu cầu khắt khe hơn trong chỉ định. Những rủi ro có thể xảy ra như người bệnh không bảo đảm điều kiện bảo quản thuốc, không được theo dõi sát tác dụng không mong muốn, bệnh tiến triển cần điều chỉnh phác đồ nhưng chưa kịp đánh giá lại, hoặc người bệnh mất, không sử dụng hết thuốc gây lãng phí.

Do đó, ông Dương khuyến cáo: "Về mặt thực thi, quy định này không áp dụng đại trà, mà bác sĩ phải đánh giá đầy đủ tình trạng lâm sàng, tiên lượng ổn định mới được kê đơn kéo dài".

Khi được hỏi về khó khăn có thể gặp ở tuyến dưới, ông Dương cho biết: "Một số cơ sở y tế tuyến cơ sở, đặc biệt ở vùng sâu, vùng xa, có thể gặp thách thức trong việc đảm bảo cung ứng đủ thuốc khi số lượng thuốc kê mỗi lần tăng gấp ba so với trước đây. Ngoài ra, một số loại thuốc chuyên khoa có thể chưa phổ biến hoặc thiếu tại địa phương ở một số thời điểm nhất định".

Tuy nhiên, ông cũng trấn an, danh mục bệnh áp dụng kê đơn 90 ngày chủ yếu là các bệnh mạn tính phổ biến, với nhiều biệt dược, hoạt chất thay thế tương đương nhau. Các bệnh hiếm, phức tạp – như ung thư hay bệnh huyết học đặc biệt – vẫn chủ yếu điều trị tại tuyến trung ương, nên không gây áp lực quá lớn cho tuyến dưới.

Kê đơn cần cá thể hóa: Lợi cả đôi đường

Theo ThS.BSCKII Trần Thái Sơn – Phó Trưởng phòng Kế hoạch tổng hợp, Bệnh viện Bạch Mai, bác sĩ được phép kê đơn thuốc tối đa 90 ngày đối với các bệnh mạn tính nằm trong danh mục 252 bệnh.

"Với người bệnh, điều này giúp họ tiết kiệm chi phí, giảm số lần đi lại, đỡ tốn thời gian và công sức – đặc biệt là những bệnh nhân ở xa hoặc có sức khỏe yếu. Tôi nghĩ, người hưởng lợi trực tiếp nhất chính là người bệnh"- ông Sơn nói và nhấn mạnh thêm về tầm quan trọng của việc cá thể hóa trong kê đơn: "Quyền kê đơn 90 ngày không có nghĩa là bệnh nhân nào cũng nên được kê như vậy. Bác sĩ buộc phải đánh giá thật kỹ tình trạng cụ thể của từng người bệnh".

Ông Sơnbổ sung: "Quan điểm của chúng tôi là kê đơn cần cá thể hóa – mỗi người bệnh một phác đồ, không máy móc. Làm được như vậy thì vừa tiết kiệm cho quỹ BHYT, vừa giúp người bệnh tuân thủ điều trị tốt hơn".

Để đảm bảo hiệu quả và an toàn, Bệnh viện Bạch Mai đã chủ động triển khai nhiều biện pháp. Bệnh viện đã tích hợp, cập nhật Thông tư mới vào phần mềm quản lý hồ sơ bệnh án điện tử, tổ chức tập huấn kỹ lưỡng cho toàn bộ đội ngũ y bác sĩ, đặc biệt là các bác sĩ khám ngoại trú.

Việc giám sát chất lượng kê đơn cũng được thực hiện chặt chẽ thông qua việc cập nhật đầy đủ quy định của Bộ Y tế, tổ chức đào tạo định kỳ, rà soát thuốc mua sắm, và sử dụng hệ thống phần mềm quản lý có chức năng cảnh báo tương tác thuốc, cảnh báo thuốc dễ nhầm lẫn. Đặc biệt, bệnh viện còn thực hiện bình đơn thuốc hàng tuần để đánh giá tính hợp lý, phát hiện và điều chỉnh các bất cập.

Khuyến cáo cho người bệnh khi nhận thuốc dài ngày

Phân tích cụ thể hơn về những lợi ích của việc kê đơn dài ngày đối với nhóm bệnh nhân mạn tính, đặc biệt là bệnh nhân nội tiết, TS.BS Nguyễn Quang Bảy, Trưởng khoa Khoa Nội tiết và Đái tháo đường - Bệnh viện Bạch Mai cho biết, những bệnh nhân này thường là người già, sống phụ thuộc, có thu nhập thấp, và thường mắc nhiều bệnh đồng mắc, khả năng đi lại hạn chế.

Vì vậy, việc kê đơn thuốc dài ngày sẽ mang lại nhiều lợi ích như giảm số lần và thời gian đi đến bệnh viện, phòng khám; tiết kiệm chi phí đi lại; hạn chế nguồn lây nhiễm; hạn chế ảnh hưởng bởi ô nhiễm môi trường, thời tiết xấu; và đơn thuốc ổn định sẽ làm tăng tính tuân thủ điều trị.

Tuy nhiên, TS Nguyễn Quang Bảy cũng khuyến cáo người bệnh, đặc biệt là người cao tuổi, khi nhận thuốc trong thời gian dài hơn để đảm bảo uống thuốc đúng cách và không ảnh hưởng đến kết quả điều trị.

Ông nhấn mạnh bệnh mạn tính nghĩa là bệnh kéo dài và sự ổn định chỉ là tạm thời, người mắc bệnh mạn tính thường là người già và có nhiều bệnh lý đi kèm. Do đó, để duy trì bệnh ở tình trạng ổn định và sức khỏe tốt, người bệnh cần lưu ý một số yếu tố.

Đầu tiên, người bệnh cần đọc kỹ đơn thuốc trước khi rời bệnh viện. Nếu có bất kỳ điều gì chưa hiểu, cần trao đổi ngay với bác sĩ khám bệnh hoặc dược sĩ phát thuốc để được giải đáp thắc mắc.

Thứ hai, việc bảo quản thuốc là rất quan trọng do số lượng thuốc lĩnh được nhiều hơn, có nguy cơ để lẫn các loại thuốc, đặc biệt khi trong gia đình có nhiều người mắc bệnh mạn tính. Đối với những bệnh nhân đái tháo đường điều trị insulin, cần có tủ lạnh để bảo quản thuốc vì các loại insulin chỉ có thể để ở nhiệt độ thường dưới 4 tuần.

Thứ ba, người bệnh cần tuân thủ tiêm hoặc uống thuốc đầy đủ và đúng giờ. Để tiện lợi, có thể để thuốc cạnh bàn ăn hoặc tại phòng ngủ, hoặc đặt chuông điện thoại nhắc giờ uống thuốc.

Thứ tư, việc theo dõi thường xuyên các thông số như nhịp tim, huyết áp, đường máu tại nhà hoặc tại nhà thuốc, trạm y tế xã phường là rất cần thiết để nắm bắt tình hình sức khỏe.

Cuối cùng, người bệnh cần liên hệ ngay với bác sĩ hoặc hotline của các bệnh viện khi có dấu hiệu bất thường về sức khỏe hoặc khi bị mắc thêm bệnh khác. Hoàn toàn có thể đi khám lại ngay mà không cần chờ đủ 60 hay 90 ngày theo lịch hẹn.

TS Bảy cũng khuyến khích người bệnh chủ động đặt lịch khám trước 3-5 ngày qua số hotline hoặc ứng dụng khám bệnh của các bệnh viện để tiết kiệm thời gian và chủ động hơn trong việc khám chữa bệnh...