Lạm dụng chất gây nghiện làm gia tăng nguy cơ nhiễm và lây truyền HIV

Lạm dụng chất gây nghiện hoặc thói quen sử dụng rượu bia hay ma túy không lành mạnh có thể dẫn đến những hành vi nguy cơ khiến bạn dễ mắc HIV hoặc lây truyền bệnh cho người khác. Sử dụng ma túy giải trí, lạm dụng rượu bia và các loại thuốc khác được coi là lạm dụng chất gây nghiện. Điều này có thể bao gồm:

Các loại ma túy bị lạm dụng, chẳng hạn như opioid (bao gồm cả opioid kê đơn như hydrocodone và ma túy bất hợp pháp như heroin), methamphetamine (meth), crack cocaine và thuốc hít (như popper).

Các loại ma túy thường được sử dụng khácbao gồm benzodiazepine, cannabinoid, thuốc lá và các loại ma túy trong hộp đêm như thuốc lắc (MDMA), GHB (gamma hydroxybutyrate), ketamine, rohypnol hay còn gọi là "roofies" và LSD.

Thuốc kê đơn và thuốc không kê đơn:Một số loại thuốc này có chứa chất kích thích, nếu sử dụng sai cách, chúng có thể gây hại.

Lạm dụng rượu bia:Nếu bạn uống quá nhiều rượu bia hoặc uống quá mức, bạn sẽ dễ có hành vi nguy hiểm hơn, làm tăng nguy cơ lây nhiễm hoặc truyền HIV.

1. Nếu bạn âm tính với HIV, lạm dụng chất gây nghiện có thể làm tăng nguy cơ nhiễm bệnh

Khi bạn uống rượu hoặc sử dụng ma túy, những chất này sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến não bộ, làm giảm khả năng suy nghĩ sáng suốt và kiểm soát hành vi. Hệ quả là bạn có thể đưa ra những quyết định mạo hiểm, chẳng hạn như:

• Quan hệ tình dục qua đường hậu môn hoặc âm đạo mà không được bảo vệ (không sử dụng bao cao su hoặc không dùng thuốc phòng ngừa HIV như thuốc dự phòng trước phơi nhiễm – PrEP).
• Quan hệ tình dục với nhiều bạn tình.
• Tiêm chích ma túy và dùng chung kim tiêm, ống tiêm hoặc các dụng cụ khác như muỗng nấu thuốc…

Những hành động này đều làm tăng đáng kể nguy cơ nhiễm HIV.

Nguy cơ từ quan hệ tình dục qua đường hậu môn: Quan hệ tình dục qua đường hậu môn là hình thức có nguy cơ lây truyền HIV cao nhất. Nếu bạn là người tiếp nhận (ở dưới), nguy cơ nhiễm HIV của bạn cao hơn người cho vào (ở trên), bởi lớp niêm mạc trực tràng rất mỏng, dễ bị tổn thương, tạo điều kiện để virus xâm nhập vào cơ thể.

Tuy nhiên, nếu bạn là người "ở trên", nguy cơ nhiễm HIV vẫn tồn tại. Virus có thể xâm nhập qua lỗ niệu đạo (đầu dương vật), vùng bao quy đầu (nếu chưa cắt bao quy đầu), hoặc qua các vết trầy xước, vết cắt nhỏ hay vết loét trên dương vật.

Nguy cơ từ quan hệ tình dục qua đường âm đạo: Quan hệ tình dục qua đường âm đạo cũng có thể dẫn đến lây nhiễm HIV, dù mức độ nguy cơ thấp hơn quan hệ qua đường hậu môn. Virus có thể xâm nhập vào cơ thể người có âm đạo qua các mô xung quanh âm đạo và cổ tử cung. Nếu bạn có dương vật, bạn cũng có thể bị nhiễm HIV khi quan hệ với người nhiễm virus, do dịch tiết hoặc máu trong âm đạo có thể chứa HIV. Virus có thể đi vào cơ thể qua niệu đạo, bao quy đầu, hoặc các vết thương nhỏ, vết loét trên dương vật.

Nguy cơ khi dùng chung dụng cụ tiêm chích: Tuyệt đối không dùng chung kim tiêm, ống tiêm hoặc dụng cụ tiêm chích ma túy. Những vật dụng này có thể dính máu của người khác và nếu máu đó chứa HIV, virus có thể xâm nhập trực tiếp vào cơ thể bạn khi sử dụng chung. Đây là một trong những con đường lây nhiễm HIV nhanh và nguy hiểm nhất.

2. Nếu bạn dương tính với HIV, lạm dụng chất gây nghiện có làm tăng khả năng lây truyền virus

Nếu bạn đang sống chung với HIV, việc lạm dụng rượu, bia hoặc ma túy có thể khiến bạn dễ lây truyền virus cho người khác hơn do ảnh hưởng đến hành vi và hiệu quả điều trị.

Liệu pháp kháng vi-rút (ART) và vai trò trong kiểm soát HIV

Liệu pháp kháng vi-rút (ART) là phương pháp điều trị HIV hiện nay. Dù không thể chữa khỏi hoàn toàn, ART giúp người nhiễm sống lâu hơn, khỏe mạnh hơn và hạn chế khả năng lây truyền virus.

ART hoạt động bằng cách ngăn chặn HIV nhân lên, từ đó làm giảm tải lượng virus — tức lượng HIV có trong cơ thể. Khi tải lượng virus giảm, hệ miễn dịch có cơ hội phục hồi tốt hơn, giúp cơ thể sản sinh nhiều tế bào khỏe mạnh để chống lại các nhiễm trùng khác.

Việc kiểm soát tải lượng virus ở mức thấp cũng làm giảm đáng kể nguy cơ lây truyền HIV. Trên thực tế, nếu bạn duy trì mức tải lượng virus không phát hiện được — nghĩa là nồng độ HIV trong máu thấp đến mức xét nghiệm không phát hiện được — thì bạn gần như không có nguy cơ lây truyền HIV qua đường tình dục cho bạn tình âm tính.

Tác động của lạm dụng chất kích thích đối với điều trị HIV

Tuy nhiên, lạm dụng rượu và ma túy có thể làm suy giảm hiệu quả của ART. Những chất kích thích này ảnh hưởng đến quá trình trao đổi chất và chức năng gan, nơi xử lý thuốc, khiến hiệu quả điều trị giảm. Ngoài ra, chúng có thể dẫn đến thiếu tuân thủ điều trị - người bệnh quên uống thuốc đúng giờ, bỏ liều hoặc ngừng điều trị.

Hậu quả là tải lượng virus tăng trở lại, làm giảm khả năng kiểm soát bệnh và tăng nguy cơ lây truyền HIV cho người khác, đặc biệt khi có quan hệ tình dục không an toàn. Nói cách khác, lạm dụng chất gây nghiện vừa gây hại cho sức khỏe người nhiễm HIV, vừa làm tăng khả năng lây lan virus trong cộng đồng.

Mời bạn xem thêm video: