Loài cá đặc sản được ví như "lộc trời", độc nhất vô nhị chỉ có ở Yên Bái, được ưa chuộng đến lạ

Dòng Nậm mát lành, hiền hòa ở Nghĩa Lộ, Mường Lò (Yên Bái) là nơi sinh sống duy nhất của loài cá sỉnh. Cá sỉnh được người dân ở đây thường gọi là cá hồi Tây Bắc, một đặc sản nổi tiếng mà bất cứ ai đặt chân đến vùng đất này cũng muốn được một lần thưởng thức.

Được biết, loài cá này sống ở nơi nước xiết, chỉ ăn rêu đá. Về hình dáng, cá sỉnh có mình thon dài, đầu nhỏ, vẩy trắng, lăn tăn như hoa bạc, hai bên lườn ánh xanh. Con nào to nhất cũng chỉ bằng bốn ngón tay, thịt chắc ngọt đậm, thơm, xương đã ít lại mềm.

Theo tìm hiểu, cá sỉnh trông gần giống loài cá trôi Ấn Độ nhỏ, điều khác biệt ở chỗ nó có môi đen xanh và dày. Vào mùa sinh sản, cá sỉnh ngược về nguồn để giao duyên, đẻ trứng. Sau đó, nhờ dòng nước xiết đã đẩy lũ cá con dạt về nơi dòng chảy yếu hơn để lớn lên. 

Cá sỉnh suối Thia-sản vật, đặc sản đất Mường Lò, Nghĩa Lộ được ví như trời đất ban tặng.

Anh Chính (người dân ở đây) chia sẻ để bắt được cá sỉnh không phải điều dễ dàng, bởi đây là loài cá rất khoẻ, thích sống nơi nước chảy xiết, sợ tiếng động lạ... đòi hỏi người đi bắt phải thao tác nhuần nhuyễn, quan sát dòng chảy để quăng chài mới có thể vợt được cá sỉnh.

"Trước đây, chúng tôi thường sắm cần câu dài, lưỡi câu nhỏ xíu, mồi cá xỉnh ưa thích nhất là loài giun đỏ nguyên con, rồi thả vào dòng nước xiết chờ cá căn câu. Hoặc sau vài cơn lũ cá về tập trung ẩn náu đã nhiều, mọi người rủ nhau căng một đoạn dây vắt qua suối, cách một mét lại buộc bẹ chuối tươi, rồi hò nhau xua đuổi cá từ phía hạ lưu lên. Chỉ như thế mới bắt được cả cụm", anh Chính kể. 

Giờ đây, cá sỉnh ở Mường Lò rất hiếm bởi nguồn cá trong tự nhiên ngày càng ít đi, lại rất khó đánh bắt. Vì ngon và hiếm nên giá cá sỉnh cũng được đẩy lên cao. Sau khi đánh bắt được cá, các nhà hàng, khu du lịch ở Yên Bái đều "săn đón" mua bằng được, chế biến các món ăn giúp du khách biết đến một món ăn đặc trưng chỉ có ở Mường Lò. 

Loài cá này khó đánh bắt và ngày càng hiếm nên giá đẩy lên cao

Ông Lò Văn Pổn, ở bản Phán Thượng, xã Nghĩa Lợi, thị xã Nghĩa Lộ, tỉnh Yên Bái, cho biết: "Đến mùa, bố con tôi lại đi săn cá sinh từ 2 giờ sáng. Loài cá này không phải cứ đi cả ngày là bắt được mà phải có kinh nghiệm, chọn nơi nước trong, chảy xiết. Cả một đêm đẩy mảng vượt qua hàng chục thác xiết, quăng lưới không biết bao lần, bố con tôi cũng chỉ bắt được 2kg cá sỉnh, bán ở chợ Mường Lò cũng được 150.000 đồng/kg".

Ông Pổn nói thêm, cá sỉnh chế biến đơn giản nhất là món “pa kính pỉnh”, tức là cá sỉnh tươi thoa muối kẹp bằng gắp tre, nướng trên than hồng cho đến khi nafoo cá xèo xèo bốc mùi ngầy ngậy trên than, cá vàng đều thì mang ra thưởng thức. "Trước đây, cá sỉnh có mặt trong bữa cơm bình dân của bà con nơi đây. Còn bây giờ, cá sỉnh thành đặc sản, nhiều người tìm mua, giá lại cao nên ai bắt được cũng đem bán kiếm thêm thu nhập hoặc chiêu đãi khách quý chứ ít khi dám ăn", ông Pổn nói.

Cá sỉnh nướng là một trong những món đặc sản nổi tiếng ở nơi đây

Đối với dân tộc Thái bản địa thì món cá sỉnh truyền thống lại là món mắm cá. Trước đây, đồng bào Thái làm Pà Mẳm như một cách dự trữ thức ăn qua năm. Đến nay, món ăn này đã trở thành đặc sản mà người Thái chỉ dùng thiết đãi khách quý và bạn bè thân thích những khi nhà có việc lớn, việc vui. Ngoài ra, người Thái còn dùng cá sỉnh để làm các món Pa mẳm (cá mắm), Pa Khính xổm (cá chua), Pa Khính giảng (cá sấy gác bếp)… để ăn dần trong năm.