Miễn học phí nên đi cùng với ngăn chặn lạm thu

Bộ trưởng Bộ GD&ĐT Nguyễn Kim Sơn vừa đề xuất miễn học phí cho học sinh bậc THCS. PGS.TS Trần Xuân Nhĩ, nguyên Thứ trưởng Bộ GD&ĐT cho biết, thực ra điều này không mới, đã được nói nhiều năm nay. Năm 2018, Chính phủ ban hành Nghị quyết số 104/NQ-CP phiên họp Chính phủ thường kỳ có nội dung miễn học phí cho học sinh THCS. Dù đây là chính sách tiến bộ, nhân văn, song vì khó khăn về kinh phí từ ngân sách nhà nước nên nhiều năm nay chưa thể triển khai được.

Việc miễn học phí sẽ tạo điều kiện cho tất cả con em mọi miền đều có thể đi học được. Hiện Nhà nước yêu cầu dân trí phải có trình độ phổ cập THCS, nếu chúng ta tạo điều kiện cho tất cả trẻ được đi học; để học sinh không phải đóng học phí nữa sẽ là điều rất hợp lý.

"Chúng ta phải làm sao để tạo điều kiện tốt nhất cho con em mình đến trường. Có đầu tư vào nền tảng giáo dục thì mới có cơ hội để phát triển. Hiện nay ở các thành phố lớn thì không nói, chứ ở nông thôn, vùng sâu vùng xa, nhiều nhà điều kiện kinh tế rất khó khăn. Thu xếp cho một đứa con đi học cũng rất khó. Việc miễn học phí đến cấp THCS sẽ tạo điều kiện rất lớn để nhiều em được đến trường hơn", PGS.TS Trần Xuân Nhĩ nói.

TS. Nguyễn Tùng Lâm, Chủ tịch Hội đồng Trường THPTDL Đinh Tiên Hoàng (Hà Nội) cho biết, bất cập hiện nay là nước ta đang thực hiện phổ cập tới bậc THCS, nhưng lại chỉ miễn học phí tới bậc tiểu học. Khi phổ cập giáo dục, có nghĩa là trách nhiệm và nghĩa vụ bắt buộc học sinh phải đi học, phụ huynh phải đưa con đến trường, nếu các em không đi học là vi phạm luật. Một khi đã bắt buộc như vậy, Nhà nước phải tạo mọi điều kiện để miễn học phí cho học sinh. Dù mức học phí cấp THCS hiện nay không quá cao, song vẫn có rất nhiều gia đình khó khăn, không có tiền cho con đi học.

Gánh nặng là các khoản ngoài học phí

Song song với miễn học phí ở trường công lập thì thúc đẩy, khuyến khích mở trường tư thục. Xã hội ta có truyền thống hiếu học, mọi người sẽ cùng chung tay góp sức mình cho giáo dục. Những gia đình có điều kiện sẽ đầu tư cho con học trường tư, và chất lượng giáo dục ở các trường này phải giống như dịch vụ. Giá cao, thì chất lượng phải cao. Người có thu nhập cao thì đầu tư cho con mình vào các trường này. Đó là quy luật chung của xã hội trong việc lựa chọn các dịch vụ tiện ích của xã hội.

Tuy vậy, PGS.TS Trần Xuân Nhĩ nhấn mạnh, học phí so với các khoản thu khác chẳng đáng là bao so với các khoản thu xã hội hóa ở nhiều trường hiện nay. Do đó, để chính sách miễn học phí thực sự có ý nghĩa, nhất quyết phải ngăn chặn được lạm thu. Bản thân các nhà trường có thể khó khăn hơn, nhưng miễn học phí là chính sách nhân văn cần áp dụng. Vấn đề quản lý lạm thu là việc của ngành giáo dục.

"Nhưng cũng cần đặt ra câu hỏi liệu ngân sách Nhà nước dành cho giáo dục có tăng? Lấy kinh phí ở đâu ra để giải quyết việc này, hay lại rút từ cái này, đập vào cái kia. Trong trường hợp, ngân sách chưa tăng, nguồn lực còn hạn chế, có thể thực hiện từng bước bằng cách miễn học phí cấp THCS tại các vùng sâu vùng xa, khu vực có điều kiện kinh tế xã hội khó khăn trước khi áp dụng đại trà trên cả nước", TS. Nguyễn Tùng Lâm nói.

Ngày 4/7, phát biểu tại Hội nghị Chính phủ với các địa phương, Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn cho biết ngành đang tập trung chuẩn bị tốt nhất để tổ chức kỳ thi THPT quốc gia những ngày tới bảo đảm an toàn, nghiêm túc, chất lượng, công bằng, khách quan.

Bộ GD&ĐT cũng đang nghiên cứu, thiết kế môn Lịch sử trong chương trình giáo dục cấp THPT, bao gồm cả phần bắt buộc và phần lựa chọn một cách hợp lý, khoa học, bảo đảm hiệu quả cao nhất.

Tại hội nghị, Bộ GD&ĐT cũng đề xuất miễn toàn bộ học phí cho học sinh THCS trên toàn quốc từ năm học 2022-2023; đang triển khai các chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ về giá sách giáo khoa.

Về nội dung này, Thủ tướng giao các cơ quan phối hợp, nghiên cứu đánh giá kỹ tác động. Bộ Tài chính tính toán các vấn đề liên quan tới ngân sách, theo tinh thần chung đã được Chính phủ, Thủ tướng chỉ đạo là cần rà soát, có lộ trình điều chỉnh học phí phù hợp, không gây khó khăn hơn cho người dân và học sinh.