Nghệ An giám sát chặt động vật hoang dã được đưa vào nuôi thương mại

Gần 600 cơ sở nuôi nhốt động vật hoang dã

Theo Chi cục Kiểm lâm Nghệ An, toàn tỉnh hiện có 568 hộ gia đình, cá nhân và tổ chức được cấp phép nuôi nhốt gần 100 loài động vật hoang dã. Các loài phổ biến gồm hươu, nai, chồn hương, nhím, dúi, lợn rừng… Đây là nguồn sinh kế quan trọng, giúp nhiều hộ dân thoát nghèo, vươn lên khá giả. Đặc biệt, hươu, nai đặc sản nổi tiếng ở Nghệ An đang được nuôi tập trung ở nhiều địa phương, trở thành sản phẩm hàng hóa chủ lực.

Đáng chú ý, trên địa bàn hiện có 5 hộ được cấp phép nuôi 14 cá thể gấu. Đây là những hộ đăng ký trước năm 2000, được Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (nay là Bộ Nông nghiệp và Môi trường) cho phép nuôi hết vòng đời. Tất cả cá thể gấu đều đã được gắn chip điện tử để theo dõi, bảo đảm kiểm soát chặt chẽ.

Theo ông Lê Đại Thắng Phó Trưởng phòng Quản lý bảo vệ rừng, bảo tồn thiên nhiên (Chi cục Kiểm lâm Nghệ An), nhu cầu nuôi động vật hoang dã ở Nghệ An rất đa dạng, từ làm cảnh, giải trí, kinh doanh thương mại cho đến nghiên cứu khoa học.

Tuy nhiên, không ít trường hợp người dân vi phạm các quy định như chưa lập bảng kê lâm sản, chưa đăng ký mã số nuôi. Dù là lỗi nhỏ nhưng ảnh hưởng trực tiếp tới công tác quản lý, giám sát. Do đó, lực lượng kiểm lâm thường xuyên kiểm tra, nhắc nhở, hướng dẫn hoàn thiện theo đúng quy định.

Ông Thắng cũng cho biết, khung pháp lý về nuôi nhốt động vật hoang dã ngày càng hoàn thiện. Mới đây, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã ban hành Thông tư số 27 (có hiệu lực từ 1/7/2025) quy định: Với động vật hoang dã thông thường, hộ nuôi phải đảm bảo nguồn gốc hợp pháp, chuồng trại an toàn, không nằm trong khu vực cấm, có sổ theo dõi; thông báo cơ quan kiểm lâm và chính quyền địa phương trong vòng 3 ngày kể từ khi đưa động vật về nuôi; việc mua bán phải lập bảng kê lâm sản.

Riêng với động vật hoang dã quý hiếm thuộc nhóm IIB, hộ nuôi phải xây dựng chuồng trại đạt chuẩn, lập hồ sơ đăng ký và được cấp mã số trước khi đưa động vật về nuôi; đồng thời phải bảo đảm điều kiện thú y, vệ sinh môi trường và đăng ký kinh doanh nếu nuôi với mục đích thương mại.

Còn với trường hợp phục vụ nghiên cứu khoa học, việc nuôi nhốt phải tuân thủ chặt chẽ Công ước quốc tế về buôn bán các loài động, thực vật hoang dã nguy cấp (CITES) và các công ước quốc tế khác mà Việt Nam tham gia.

Nuôi nhốt và kinh doanh động vật hoang dã bắt buộc phải có giấy phép

Gần 600 hộ dân, tổ chức ở Nghệ An được cấp phép nuôi nhốt động vật hoang dã, một con số phản ánh nhu cầu lớn của cộng đồng cũng như tiềm năng kinh tế - xã hội từ lĩnh vực đặc thù này. Tuy nhiên, cũng đặt ra yêu cầu quản lý ngày càng cao, đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa chính quyền và người dân.

Thời gian qua, ngoài việc cấp phép, các cấp, ngành, địa phương liên quan chú trọng công tác kiểm tra, giám sát hoạt động nuôi nhốt động vật hoang dã, nhất là trong bối cảnh biến đổi khí hậu và thiên tai diễn biến phức tạp.

Ngày 21/7/2025 vừa qua, Chi cục Kiểm lâm Nghệ An ban hành Công văn nhằm tăng cường kiểm tra an toàn chuồng trại mùa mưa bão. Theo đó, yêu cầu các Hạt kiểm lâm phối hợp UBND cấp xã thường xuyên kiểm tra, đôn đốc các cơ sở nuôi, đặc biệt là nơi nuôi các loài hung dữ như gấu, hổ, sư tử, rắn độc… Chuồng trại phải được gia cố chắc chắn, đảm bảo an toàn tuyệt đối trước, trong và sau bão.

Các cơ sở được khuyến cáo chủ động kiểm đếm số lượng cá thể, dự trữ thức ăn, thực hiện vệ sinh môi trường, chăm sóc thú y, tuyệt đối không để xảy ra tình trạng động vật xổng chuồng, gây nguy hiểm cho cộng đồng.

Trước đó, ngày 8/7/2025, Chi cục Kiểm lâm cũng ban hành Công văn triển khai Thông tư về quản lý các loài nguy cấp, quý, hiếm; nuôi động vật rừng thông thường; và thực thi Công ước quốc tế về buôn bán động, thực vật hoang dã nguy cấp (CITES). Các đơn vị trực thuộc, đặc biệt là Vườn Quốc gia Pù Mát và các cơ sở bảo tồn, được yêu cầu nghiên cứu kỹ, phổ biến nội dung Thông tư để thống nhất thực hiện.

Cùng với quản lý, Nghệ An cũng đẩy mạnh tuyên truyền, nâng cao nhận thức cộng đồng. Nhiều lớp tập huấn, hội nghị được tổ chức, giúp người dân nắm rõ quy định pháp luật, quyền và trách nhiệm khi tham gia nuôi nhốt động vật hoang dã. Người dân cũng được khuyến khích giám sát, phản ánh vi phạm, trở thành "tai mắt" hỗ trợ lực lượng chức năng trong quản lý.

Theo ông Nguyễn Anh Tuấn Phó Chi cục trưởng Chi cục Kiểm lâm Nghệ An, hiện vẫn còn nhiều trường hợp mua bán động vật hoang dã trôi nổi. "Nếu thuộc danh mục cấm, khi cơ quan chức năng phát hiện sẽ bị xử lý theo quy định pháp luật. Nhà nước đã ban hành rất rõ các quy định về động vật hoang dã nguy cấp, quý, hiếm, vì vậy người dân có ý định nuôi cần tìm hiểu kỹ trước khi thực hiện", ông Tuấn nhấn mạnh.

Theo ông Tuấn, nuôi động vật hoang dã là mô hình mang lại thu nhập cao, nhưng để bền vững, người dân phải nắm vững luật, tự giác chấp hành. "Cơ quan kiểm lâm không thể giám sát từng hộ, từng cá thể. Quan trọng nhất vẫn là sự hợp tác, đồng hành của chính người nuôi để công tác quản lý nhẹ nhàng, hiệu quả hơn", ông nói thêm.

Tương tự với các loài khác như chồn, để mở trang trại, cơ sở phải chứng minh rõ nguồn gốc giống, được kiểm tra gen, bảo đảm vệ sinh môi trường mới được cấp phép nhân giống, kinh doanh.

Để kiểm soát chặt chẽ, Chi cục Kiểm lâm sẽ cấp mã nuôi nhốt cho từng cơ sở, giao Hạt kiểm lâm địa bàn kiểm tra định kỳ hằng tháng. Nếu vật nuôi sinh sản, trước khi xuất bán ra thị trường, các cơ sở phải báo cáo đơn vị chức năng để thực hiện đúng quy trình. Nghị định 84/2021/NĐ-CP (sửa đổi, bổ sung Nghị định 06/2019) của Chính phủ cũng đã nêu rất rõ các quy định liên quan.