Vì sao xe cứu thương gọi là Ambulance

Thuật ngữ “Ambulance” xuất hiện trong tiếng Anh vào năm 1798 với nghĩa ban đầu là ‘bệnh viện di động hoặc dã chiến’.

Xe cứu thương ban đầu là loại xe kéo để vận chuyển bệnh nhân bị thương trong thời kỳ chiến tranh. Vào năm 1847, Tây Ban Nha là nước đầu tiên sử dụng xe cứu thương đúng với tinh thần ‘vận chuyển khẩn cấp’ (trong cuộc chiến giữa Quân chủ Công giáo chống lại Tiểu vương quốc Granada). Loại xe cứu thương này được gọi là ambulancia.

Trong Nội chiến Mỹ (1861-1865), những chiếc xe dùng sức ngựa chở người bị thương ra khỏi trận địa cũng được gọi là xe cứu thương. Trong cuộc chiến Krym (1854), cuộc chiến Pháp - Phổ (năm 1870), cuộc chiến giữa Serbo và Thổ Nhĩ Kỳ (1876)… người bị thương được chuyên chở bằng những phương tiện cứu thương khẩn cấp (có thể khác nhau). Về sau nhiều loại xe dân sự biến thể cũng được gọi là xe cứu thương.

Người Anh vay mượn thuật ngữ ambulance từ tiếng Pháp, tuy nhiên gốc từ này lại xuất phát từ tiếng Latin là ambulantem (hiện tại phân từ của động từ ambulare, nghĩa là đi bộ), song ngày nay thuật ngữ tương ứng với xe cứu thương hay ambulance trong tiếng Latin lại là arcera - một khái niệm dùng để chỉ các phương tiện vận chuyển chủ yếu là xe hơi, đôi khi là trực thăng hoặc cũng có thể là xe đạp, tàu hỏa, thuyền…

Chữ "ambulance" được ghi ngược vì lý do gì?

Nhiều người thắc mắc tại sao phía trước xe cứu thương lại ghi ngược chữ ambulance. Có người cho rằng chữ ngược là do nhầm lẫn. Tuy nhiên, mục đích viết ngược chữ ambulance là cho người điều khiển xe chạy phía trước xe cứu thương, nhìn vào kính chiếu hậu thấy được chữ ambulance viết thuận chiều, từ đó dễ nhận ra xe cứu thương mà nhường đường cho xe qua.

Cách viết ngược chữ ambulance ở đầu xe là quy ước của nhiều nước trên thế giới, tuy nhiên không hoàn toàn bắt buộc. Ví dụ như ở Trung Quốc, người ta gọi xe cứu thương là cứu hộ xa (救護車) và cũng dùng tiếng Anh là ambulance, song có nhiều xe lại không viết ngược chữ này. Riêng ở Thái Lan thì có cả hai cách viết. Người Thái gọi xe cứu thương là รถพยาบาล, phía trước xe thường ghi tiếng Anh là ambulance (viết ngược hoặc xuôi).

Các thiết bị thông thường của xe cứu thương bao gồm giường cáng, xe lăn, máy trợ thở, bình oxy, huyết áp kế, thuốc hoặc giá treo dịch truyền, máy hút đàm, đèn cảnh báo, còi, máy định vị vệ tinh… Dĩ nhiên, còn tùy theo điều kiện trang bị xe cứu thương của từng địa phương. Chính phủ ở các quốc gia khác nhau có thể cấp cho xe cứu thương một mức độ đặc quyền nhất định để tạo điều kiện thuận lợi cho việc thực hiện nhiệm vụ của họ. 

Ở châu Á, một số nước và vùng lãnh thổ như Nhật Bản, Hồng Kông và Đài Loan (Trung Quốc), dịch vụ xe cứu thương thường phục vụ miễn phí. Tuy nhiên, nếu không phải là tình huống khẩn cấp thì việc sử dụng xe cấp cứu bừa bãi đều bị phạt hoặc tính phí. Còn ở những nước đang phát triển, do thiếu phương tiện và không đủ quỹ bảo dưỡng, việc đưa xe cấp cứu đến bệnh viện thường phải trả phí đôi khi khá đắt đỏ. Cũng có nơi quy định rõ là trong những tình huống không khẩn cấp thì xe cứu thương không được nháy đèn, hú còi và cũng không được hưởng quyền ưu tiên trên đường. 

Có một giả thuyết khác lại cho rằng, trong chiến tranh, xe cứu thương được gắn thêm biểu tượng Chữ thập đỏ, thường được dùng cho công việc cứu thương, chở bệnh nhân từ chiến trường về nơi điều trị trong chiến tranh, để đảm bảo an toàn khi di chuyển, tránh bị đánh bom từ trên cao nên người ta đã có quy định viên chữ ngược như vậy để những phi công của địch không nhìn thấy.

Có người cho rằng, chữ “Ambulance” viết ngược trên xe cứu thương còn có ý nghĩa duy tâm. Khi vận chuyển cấp cứu là đang đếm ngược thời gian “sống” của người đó,  viết ngược như một kiểu đánh lừa/đi ngược/làm ngược lại ý của… “thần Chết”.