Nước tiểu đậm màu và nhiều bọt, có váng mỡ… cảnh báo mắc bệnh gì?

BS.CKII Nguyễn Hữu Nhật (Trung tâm Tiết niệu Thận học, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM) cho biết, nước tiểu đậm màu và nhiều bọt, mỡ… có thể là dấu hiệu của tình trạng đạm niệu, cảnh báo nguy cơ tổn thương thận.

Ở giai đoạn đầu, đạm niệu thường không có triệu chứng rõ rệt mà sẽ phát triển một cách âm thầm. Vì không được phát hiện và điều trị kịp thời nên bệnh sẽ tiếp tục tiến triển, lượng protein rò rỉ ngày càng nhiều, xuất hiện các triệu chứng bất thường ở nước tiểu.

Theo lý giải của BS Nhật, vì lượng lớn protein không được hấp thụ vào máu mà rò rỉ vào nước tiểu nên nước tiểu của người bệnh sẽ có màu vàng đậm, sủi bọt và thậm chí là có váng mỡ. Hiện tượng này là dấu hiệu quan trọng, cảnh báo rằng thận có thể đã bị tổn thương.

Ngoài ra, sự mất protein trong máu còn làm máu không thể giữ được dịch, gây thoát dịch ra ngoài, dẫn đến phù nề bàn tay, bàn chân, ở bụng và mặt. Người bệnh cũng có thể cảm thấy chán ăn, buồn nôn, khó ngủ, chuột rút về đêm... Nếu tình trạng đạm niệu tăng cao không được kiểm soát, đạm niệu càng nhiều thì tốc độ phát triển đến bệnh thận giai đoạn cuối càng nhanh, làm nặng thêm các bệnh lý vốn có, tăng nguy cơ tử vong.

Đạm niệu (Protein niệu) là gì?

Thận là một trong những cơ quan quan trọng nhất của cơ thể, đảm nhiệm nhiều chức năng như nội tiết, bài tiết, tái hấp thụ. Thận chịu trách nhiệm lọc, đào thải chất độc ra khỏi cơ thể qua nước tiểu và tái hấp thu protein vào máu. Khi thận bị bệnh, quá trình tái hấp thu xảy ra bất thường sẽ làm rò rỉ protein vào nước tiểu, gây ra tình trạng đạm niệu.

Đạm niệu là tình trạng xuất hiện protein trong nước tiểu, thường đó là albumin. Nồng độ protein cao gây ra nước tiểu có nhiều bọt. Trong nhiều bệnh lý về thận, protein niệu xuất hiện cùng với các bất thường khác của nước tiểu (như đái máu). Protein niệu đơn độc là tình trạng tiểu ra protein mà không có các triệu chứng khác hoặc các bất thường của nước tiểu.

Nước tiểu bình thường sẽ không hoặc có rất ít protein (mức tiêu chuẩn protein trong nước tiểu cho phép là không quá 0,2 gam/24 giờ) vì thận của mỗi người đều có cơ chế tái hấp thu protein. Trường hợp protein trong nước tiểu vượt quá 3 gam/24 giờ thì đây là một trong những dấu hiệu bất thường có thể cảnh báo vấn đề ở thận, nguy hiểm nhất là suy thận.

Vì sao protein trong nước tiểu lại tăng?

Theo ThS.BS Hoàng Thị Thúy (Chuyên khoa Nội, Bệnh viện Medlatec), có rất nhiều nguyên nhân khiến cho protein trong nước tiểu tăng, điển hình gồm:

- Nguyên nhân không do tổn thương thận.

Đây là các trường hợp protein niệu lành tính xuất hiện đơn độc không kèm hồng cầu niệu, tăng huyết áp nhưng cần theo dõi cẩn thận và khi có bất thường cần khám lại ngay. Nguyên nhân khiến protein niệu cao ở đây chủ yếu do stress, tiếp xúc môi trường lạnh trong thời gian dài, thể dục quá mức, protein niệu tư thế… Các trường hợp này cần theo dõi chặt chẽ và khám lại ngay khi có bất thường.

- Nguyên nhân có thể dẫn đến bệnh về thận.

+ Hội chứng thận hư, viêm cầu thận, các bệnh lý thận.

+ Bệnh lý tăng huyết áp, đái tháo đường, suy tim, viêm màng ngài tim.

+ Bệnh lý viêm khớp dạng thấp, lupus.

+ Các bệnh lý về máu như đa u tủy xương, các bệnh lý ung thư.

+ Tăng protein niệu ở người có thai.

Đối tượng nào có nguy cơ mắc bệnh đạm niệu?

Theo bác sĩ Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Thu Cúc, bệnh lý protein niệu gặp ở các mọi đối tượng và mọi lứa tuổi. Hai yếu tố nguy cơ phổ biến nhất đối với protein niệu là:

- Bệnh tiểu đường.

- Cao huyết áp.

Cả bệnh tiểu đường và cao huyết áp có thể gây thiệt hại cho thận dẫn tới protein niệu. Ngoài ra cũng có những nguyên nhân khác không liên quan đến bệnh tiểu đường và cao huyết áp cũng có thể khiến protein rò rỉ vào nước tiểu, chẳng hạn như:

- Thuốc.

- Vết thương.

- Độc tố.

- Nhiễm trùng.

- Rối loạn hệ thống miễn dịch.

- Tình trạng gia tăng sản xuất protein trong cơ thể có thể dẫn đến protein niệu như do đa u tủy và amyloidosis.

Các yếu tố nguy cơ khác bao gồm:

- Béo phì.

-Tuổi trên 65.

- Tiền sử gia đình mắc bệnh thận.

- Tiền sản giật (cao huyết áp và protein niệu trong thai kỳ).

- Chủng tộc và dân tộc: người Mỹ gốc Phi, người Mỹ bản địa, người Tây Ban Nha, và Thái Bình Dương có nhiều nguy cơ cao hơn người da trắng bị cao huyết áp, protein niệu và phát triển bệnh thận.

- Một số người có protein trong nước tiểu khi đang đứng nhiều hơn khi nằm. Đây được gọi là protein niệu tư thế.

Phương pháp chẩn đoán và điều trị đạm niệu được áp dụng như thế nào?

Cũng theo BS.CKII Nguyễn Hữu Nhật, để chẩn đoán tình trạng đạm niệu, ngoài các dấu hiệu lâm sàng, bác sĩ sẽ chỉ định thực hiện xét nghiệm đạm niệu 24 giờ. Thông qua kết quả xét nghiệm này, bác sĩ có thể chẩn đoán mức độ và vị trí tổn thương ở thận, từ đó chỉ định phác đồ điều trị thích hợp.

Phác đồ điều trị đạm niệu sẽ phụ thuộc vào nguyên nhân gây bệnh. Ví dụ, nếu nguyên nhân gây bệnh là do đái tháo đường thì tuân theo chỉ định của bác sĩ trong việc dùng thuốc và sinh hoạt thường ngày để kiểm soát đường huyết sẽ đồng thời kiểm soát tốt tình trạng đạm niệu. Tình trạng đạm niệu sẽ không cần điều trị mà chỉ phải theo dõi thường xuyên và thăm khám định kỳ nếu đạm niệu ít.

Đạm niệu có thể tăng cao đột ngột trong thời gian ngắn ở những người lao động nặng, chơi thể thao quá sức, người đang bị sốt hoặc người đang điều trị các bệnh lý khác. Ở những trường hợp này, chỉ số đạm niệu sẽ trở lại bình thường khi các vấn đề sức khỏe kể trên được khắc phục.

BS Hữu Nhật cho biết thêm, tổn thương ở thận không có khả năng hồi phục, các phương pháp điều trị chỉ nhằm làm chậm quá trình phát triển bệnh và ngăn ngừa biến chứng. Do đó, người bệnh nên có ý thức phòng bệnh bằng việc thực hiện một lối sống khoa học như: kiểm soát tốt các bệnh lý nền nếu có, chế độ ăn uống hàng ngày cần đảm bảo đủ chất, tập thể dục thường xuyên và tối thiểu 30 phút mỗi ngày, duy trì cân nặng lành mạnh, nghỉ ngơi đầy đủ, hạn chế rượu bia, không hút thuốc lá... Đồng thời nên chủ động thăm khám sức khỏe và xét nghiệm đạm niệu định kỳ để kịp thời phát hiện các bất thường, điều trị sớm.