PGS.TS Trần Đắc Phu: Dịch bệnh Chikungunya không chủ quan, nhưng cũng không quá hoang mang

Các triệu chứng của Chikungunia xuất hiện từ 4 - 8 ngày sau khi bị muỗi nhiễm bệnh đốt

PGS.TS Trần Đắc Phu - cố vấn cao cấp Trung tâm đáp ứng sự kiện y tế công cộng (Bộ Y tế) cho hay, bệnh Chikungunya là bệnh truyền nhiễm do virus Chikungunya gây ra; bệnh lây truyền qua trung gian là muỗi Aedes (cùng loại muỗi vằn truyền bệnh sốt xuất huyết và Zika).

Muỗi chủ yếu đốt vào ban ngày và có thể đạt đỉnh điểm hoạt động vào sáng sớm và chiều muộn.

Về bệnh này, Cục Phòng bệnh - Bộ Y tế dẫn thông tin của Tổ chức Y tế thế giới (WHO) cho hay, bệnh Chikungunya được ghi nhận lần đầu tiên vào năm 1952 tại Tanzania (thuộc khu vực Đông Phi).

Ngày 22/7/2025, WHO đã ban hành cảnh báo về sự lây lan nhanh chóng của Chikungunya, với các đợt bùng phát lớn được báo cáo tại các đảo Ấn Độ Dương như La Réunion và Mayotte. Các đợt bùng phát này hiện đã lan sang một số khu vực của Châu Phi, Nam Á, Châu Âu.

Theo báo cáo của Trung tâm kiểm soát bệnh tật tỉnh Quảng Đông, Trung Quốc, đợt bùng phát Chikungunya tỉnh Quảng Đông đã ghi nhận hơn 4.800 ca mắc bệnh Chikungunya trong nửa đầu năm 2025, đây là đợt bùng phát dịch lớn nhất từ trước đến nay tại khu vực này. Tất cả các trường hợp được báo cáo đều ở mức độ nhẹ, không có trường hợp nghiêm trọng hoặc tử vong được báo cáo.^[1]

Theo thông tin trên báo chí, Singapore có báo cáo ghi nhận trường hợp bệnh: từ đầu năm đến ngày 2/8, ghi nhận 17 ca mắc sốt do virus Chikungunya, nhiều hơn gấp đôi so với 8 ca cùng kỳ năm 2024; ít nhất 13 trường hợp từng đi tới những vùng đang bùng phát dịch ở nước ngoài.

Theo ông Võ Hải Sơn - Phó Cục trưởng Cục Phòng bệnh, các triệu chứng của Chikungunia xuất hiện từ 4 đến 8 ngày (dao động từ 2 đến 12 ngày) sau khi bị muỗi nhiễm bệnh đốt. Hầu hết các triệu chứng thường tự khỏi trong vòng từ 2 - 7 ngày.

"Bệnh có triệu chứng đặc trưng: sốt khởi phát đột ngột trên 38,5 độ C, kèm theo đau khớp/viêm khớp nặng .

Các triệu chứng phổ biến khác bao gồm cứng khớp, viêm khớp, đau đầu, mệt mỏi và phát ban. Đau khớp thường gây suy nhược và thường kéo dài vài ngày hoặc lâu hơn"- ông Sơn nói.

Nhóm bệnh nhân có nguy cơ mắc bệnh nặng hơn, bao gồm trẻ sơ sinh bị mắc bệnh khi sinh từ mẹ bị mắc bệnh hoặc bị mắc bệnh trong những tuần sau sinh,người lớn có bệnh lý nền. Khi đã khỏi bệnh, có khả năng miễn dịch với Chikungunya.

Hiện không có thuốc kháng virus đặc hiệu để điều trị bệnh Chikungunya. Việc điều trị chủ yếu nhằm giảm các triệu chứng, bao gồm thuốc giảm đau khớp và thuốc hạ sốt.

Cục Phòng bệnh dẫn thông tin của WHO cho hay, đối với bệnh Chikungunya, việc dự phòng tập trung cho vệ sinh môi trường, diệt loăng quăng/bọ gậy, tránh muỗi đốt bằng ngủ màn, mặc quần áo dài, giám sát và xử lý triệt để các ổ dịch.

Điều trị bệnh Chikungunya tập trung hạ sốt và thuốc giảm đau, uống nhiều nước và nghỉ ngơi toàn thân. Hiện nay không có thuốc kháng virus đặc hiệu nào cho nhiễm Chikungunya.

Hiện tại WHO đang yêu cầu các quốc gia thành viên tại Khu vực Tây Thái Bình Dương (WPR) chia sẻ số liệu báo cáo liên quan đến bệnh Chikungunya.

Người già, người có bệnh nền khi nhiễm virus Chikungunya cần được theo dõi

Trao đổi với phóng viên Sức khỏe và Đời sống chiều 11/8, PGS.TS Trần Đắc Phu cho hay tại nhiều nước châu Phi, châu Á đã ghi nhận dịch bệnh, trong đó Việt Nam từng xuất hiện một số ca rải rác nhưng chưa bùng phát thành dịch lớn.

"Hiện ở Quảng Đông (Trung Quốc), sát biên giới nước ta, đã ghi nhận các ổ dịch Chikungunya. Chúng ta có sự hiện diện của muỗi Aedes nên nguy cơ lây lan vào Việt Nam là có thể xảy ra. Tuy nhiên, mức độ bùng phát mạnh hay không cần tiếp tục theo dõi"- PGS.TS Trần Đắc Phu nói.

PGS. Phu cho hay, bệnh Chikungunya nhẹ hơn nhiều so với sốt xuất huyết, đặc biệt hầu như không gây sốc hay tử vong. "Phần lớn bệnh nhân điều trị tại nhà. Tuy nhiên, người già, người có bệnh nền khi nhiễm virus vẫn cần được theo dõi"- PGS.TS Trần Đắc Phu lưu ý.

Theo chuyên gia này hiện Việt Nam chưa cần áp dụng các biện pháp kiểm dịch "khắt khe" hay cấm đi lại ở biên giới. Thay vào đó, cần tăng cường giám sát ca bệnh, nhất là người trở về từ vùng dịch có biểu hiện sốt, phát ban. Các cơ sở y tế phải xét nghiệm để phân biệt Chikungunya với sốt xuất huyết, tránh bỏ sót ca bệnh nặng.

Bên cạnh đó, người dân chỉ cần đi xét nghiệm khi có triệu chứng nghi ngờ hoặc mới từ vùng dịch trở về.

"Không nên vì lo lắng quá mà đi xét nghiệm ồ ạt. Nếu mắc Chikungunya thì chủ yếu điều trị tại nhà, còn sốt xuất huyết cần điều trị đúng phác đồ để tránh biến chứng nguy hiểm"- PGS.TS Trần Đắc Phu nói.

Theo ông Phu, phòng chống Chikungunya giống như phòng sốt xuất huyết đó chính là diệt lăng quăng, bọ gậy, loại bỏ nơi muỗi sinh sản, nằm màn, tránh muỗi đốt.

"Nếu làm tốt phòng chống sốt xuất huyết, chúng ta sẽ đồng thời phòng được Chikungunya và cả Zika. Đây là giải pháp hiệu quả, tiết kiệm. Điều quan trọng là không nên chủ quan, nhưng cũng không quá hoang mang. Cần đánh giá đúng nguy cơ để đáp ứng phù hợp, vừa bảo vệ sức khỏe cộng đồng, vừa tránh lãng phí nguồn lực"- PGS.TS Trần Đắc Phu nhấn mạnh.