Phát triển dược liệu dựa trên di sản: Động lực mới cho kinh tế địa phương
Với mục tiêu phát triển bền vững, An Giang đang mở rộng các vùng trồng dược liệu gắn với di sản nhằm gìn giữ đa dạng sinh học, phát huy bản sắc địa phương và tạo thêm giá trị kinh tế.
Phát triển dược liệu gắn với di sản không chỉ là xu hướng kinh tế mới, mà còn là bước đi chiến lược nhằm bảo tồn giá trị văn hóa, gìn giữ nguồn gen cây thuốc quý, đồng thời nâng cao đời sống người dân. Tại An Giang, chủ trương này đang được triển khai mạnh mẽ, tạo nên sự chuyển biến rõ nét trong công tác quản lý rừng, phát triển kinh tế nông nghiệp, du lịch và an sinh xã hội.
Những năm qua, tỉnh An Giang đã từng bước định hình hướng phát triển ngành dược liệu theo chuỗi giá trị, gắn với việc bảo tồn các loài dược liệu có giá trị kinh tế cao. Đây là hướng đi phù hợp trước yêu cầu phát triển bền vững và khai thác tiềm năng to lớn từ dược liệu bản địa. Đồng thời, tỉnh cũng đẩy mạnh quảng bá, kết nối với hoạt động du lịch, góp phần giới thiệu hình ảnh vùng đất và con người An Giang đến với du khách trong và ngoài nước.
Theo ông Trương Minh Hùng, Phó Chi cục trưởng Chi cục Kiểm lâm An Giang, rừng và đất rừng của tỉnh có vai trò đặc biệt quan trọng trong bảo vệ môi trường sinh thái, đa dạng sinh học, đồng thời tạo nền tảng cho phát triển kinh tế – xã hội, du lịch và bảo đảm quốc phòng – an ninh biên giới. Từ lợi thế này, An Giang đã hình thành nhiều mô hình trồng, khai thác và chế biến dược liệu, bước đầu mang lại kết quả tích cực.
Đến nay, toàn tỉnh có khoảng 322 ha dược liệu được trồng tập trung. Trong đó, vùng trồng cây dó bầu chiếm hơn 250 ha tại Ba Chúc và Núi Cấm; vùng trồng gấc rộng 12 ha tại Vĩnh Gia; 10 ha trồng rau dừa cạn ở xã Bình Thạnh Đông; 5 ha nhàu và 10 ha huyền cho sản lượng 14,4 tấn bột huyền mỗi năm. Đặc biệt, nhiều hộ dân vùng Bảy Núi đã mạnh dạn trồng thêm các loại dược liệu đặc hữu. Kim ngân hoa được chế biến thành trà túi lọc – sản phẩm đã trở thành điểm nhấn của vùng, mang đậm bản sắc địa phương.
Tỉnh An Giang hiện có 15 sản phẩm trà thảo dược đạt chứng nhận OCOP từ 3 sao trở lên. Đây là minh chứng rõ nét về chất lượng, giá trị thương mại và sự nỗ lực nâng tầm thương hiệu dược liệu của địa phương.
Mở rộng vùng dược liệu, gắn phát triển kinh tế với bảo vệ tài nguyên
Để cây dược liệu trở thành sinh kế bền vững, An Giang đã chủ động quy hoạch vùng trồng, ứng dụng khoa học kỹ thuật vào sản xuất nhằm tăng năng suất và ổn định đầu ra. Bên cạnh đó, tỉnh định hướng đẩy mạnh liên kết nghiên cứu với các viện, trường và doanh nghiệp để nâng cao giá trị sản phẩm và mở rộng thị trường tiêu thụ.
Nhận thức được tiềm năng lớn của dược liệu, tỉnh đã khuyến khích người dân gây trồng tại các khu vực đồi núi, vùng lâm nghiệp. Các hộ nhận khoán rừng được ưu tiên hỗ trợ vốn trồng và chăm sóc rừng, đồng thời được tạo điều kiện phát triển dược liệu dưới tán rừng theo đúng quy hoạch và quy định. Đây là cơ chế giúp bảo vệ tài nguyên rừng hiệu quả, đồng thời tạo thu nhập ổn định cho người dân địa phương.
Giai đoạn 2026 – 2030, An Giang đặt mục tiêu nâng quy mô vùng dược liệu lên 1.000 ha tại Tri Tôn và Tịnh Biên. Các loài dược liệu được ưu tiên gồm ba kích, chúc, dó bầu, đinh lăng, huyền tinh, kim ngân hoa, nấm linh chi đỏ, ngải đen, nho rừng, xạ đen, xáo tam phân và nhiều loại sâm quý. Tỉnh cũng khuyến khích doanh nghiệp đề xuất các loài dược liệu phù hợp để liên kết trồng và bao tiêu sản phẩm. Song song đó là mục tiêu phát triển ít nhất 1 – 2 thương hiệu dược liệu OCOP đặc trưng vùng Bảy Núi, góp phần khẳng định vị thế của địa phương trên thị trường dược liệu cả nước.
Không chỉ trồng và chế biến, An Giang còn hướng đến phát triển du lịch dược liệu và chăm sóc sức khỏe, xây dựng các câu chuyện lịch sử – văn hóa gắn với thảo dược vùng Thất Sơn. Đây là hướng đi sáng tạo, nhằm đưa dược liệu trở thành sản phẩm du lịch đặc thù, thu hút du khách, qua đó tạo thêm giá trị gia tăng cho người dân và cộng đồng.
\Bên cạnh các mô hình thực tiễn, tỉnh An Giang cũng ban hành hàng loạt văn bản quan trọng nhằm tạo động lực mạnh mẽ cho ngành dược liệu phát triển. Cụ thể, quyết định số 874/QĐ-UBND ngày 26/4/2021, xác định dược liệu là ngành hàng ưu tiên hỗ trợ trong liên kết sản xuất và tiêu thụ nông sản; Nghị quyết số 23/2022/NQ-HĐND ngày 11/11/2022, sửa đổi, bổ sung các chính sách hỗ trợ liên kết sản xuất nông nghiệp; Kế hoạch số 855/KH-UBND ngày 10/9/2024, phát triển ngành hàng dược liệu theo chuỗi giá trị giai đoạn 2024 – 2025, định hướng đến 2030.
Nhờ hệ thống chính sách đồng bộ, diện tích rừng tại các vùng đồi núi đã được giao khoán cho các hộ dân trồng, chăm sóc và bảo vệ theo đúng quy định. Người dân được hưởng các nguồn hỗ trợ từ chương trình bảo vệ và phát triển rừng giai đoạn 2021 – 2025 và chương trình phát triển vùng đồng bào dân tộc thiểu số, góp phần nâng cao thu nhập, ổn định cuộc sống.