Trẻ em có nên uống viên sủi vitamin C thường xuyên?

1. Vitamin C có vai trò gì đối với sự phát triển của trẻ nhỏ?

Vitamin C là một vi chất thiết yếu, tham gia vào nhiều quá trình sinh học quan trọng trong cơ thể, đặc biệt ở trẻ đang trong giai đoạn phát triển. Trẻ em cần vitamin C để tổng hợp collagen, một loại protein cấu trúc quan trọng trong da, xương, mạch máu và các mô liên kết. Đây cũng là chất hỗ trợ làm lành vết thương, duy trì mô khỏe mạnh.

Bên cạnh đó, vitamin C giúp tăng hấp thu sắt không heme từ thực phẩm thực vật – điều quan trọng đối với trẻ nhỏ, vốn dễ bị thiếu máu do thiếu sắt. Ngoài ra, nó đóng vai trò chống oxy hóa, bảo vệ tế bào khỏi tổn thương do gốc tự do – một yếu tố ảnh hưởng đến chức năng miễn dịch và tăng trưởng.

Vitamin C còn được biết đến với vai trò hỗ trợ chức năng miễn dịch, kích thích hoạt động của bạch cầu và tăng sản xuất interferon – chất giúp chống lại virus. Tuy nhiên, chưa có bằng chứng khẳng định bổ sung vitamin C có thể ngừa cảm cúm hoặc các bệnh nhiễm trùng ở trẻ.

Nhu cầu vitamin C hàng ngày ở trẻ thay đổi theo độ tuổi. Theo khuyến nghị của Viện Y học Hoa Kỳ (IOM), trẻ 1-3 tuổi cần khoảng 15 mg/ngày, trẻ 4-8 tuổi cần 25 mg/ngày, và trẻ 9-13 tuổi cần 45 mg/ngày.

2. Viên sủi vitamin C có phù hợp với trẻ nhỏ?

Hiện nay, trên thị trường có nhiều loại viên sủi vitamin C được thiết kế riêng cho trẻ em, với hương vị dễ uống, hình thức bắt mắt và hàm lượng thấp hơn so với viên sủi dành cho người lớn. Một số sản phẩm ghi rõ độ tuổi sử dụng như “trên 2 tuổi” hoặc “dành cho trẻ từ 4 tuổi trở lên”. Tuy nhiên, phụ huynh cần phân biệt rõ giữa viên sủi cho trẻ và viên sủi cho người lớn - loại thường chứa từ 500 đến 1.000 mg vitamin C mỗi viên, vượt xa nhu cầu của trẻ nhỏ.

Trẻ từ 2 tuổi trở lên mới có thể dùng viên sủi nếu sản phẩm được phê duyệt và ghi rõ phù hợp độ tuổi. Với trẻ dưới 2 tuổi, tuyệt đối không nên sử dụng viên sủi vitamin C trừ khi có chỉ định cụ thể từ bác sĩ, do hệ tiêu hóa và thận của trẻ còn chưa phát triển hoàn chỉnh, dễ bị ảnh hưởng bởi các thành phần tá dược như natri bicarbonat hoặc acid citric.

Ngay cả với viên sủi cho trẻ em, phụ huynh vẫn cần lưu ý đến hàm lượng vitamin C mỗi viên. Một số sản phẩm dạng sủi cho trẻ có hàm lượng 100-200 mg, vẫn cao hơn nhu cầu khuyến nghị hằng ngày, đặc biệt ở trẻ 1-3 tuổi chỉ cần khoảng 15 mg/ngày. Bổ sung hàng ngày kéo dài có thể dẫn đến dư thừa vitamin C không cần thiết.

Ngoài hàm lượng, viên sủi còn chứa các tá dược như chất tạo hương, tạo ngọt và nhiều loại có vị chua, vị ngọt dễ uống như nước giải khát. Điều này có thể khiến trẻ thích uống, dẫn đến nguy cơ dùng quá liều ngoài ý muốn, đặc biệt nếu không có sự giám sát của người lớn.

Một điểm đáng chú ý khác là lượng natri trong viên sủi, dù ít hơn so với loại cho người lớn nhưng vẫn có thể ảnh hưởng đến khẩu phần muối hằng ngày nếu dùng thường xuyên. Trẻ có chế độ ăn nhiều thực phẩm chế biến sẵn, hoặc đang cần hạn chế muối, nên được cân nhắc kỹ khi dùng viên sủi vitamin C.

3. Trẻ có cần bổ sung vitamin C thường xuyên nếu ăn uống bình thường?

Trong điều kiện bình thường, nếu trẻ được ăn uống đa dạng, đặc biệt có rau củ quả tươi như cam, bưởi, xoài, đu đủ, dâu tây, súp lơ, rau cải… cơ thể hoàn toàn có thể đáp ứng nhu cầu vitamin C hàng ngày mà không cần bổ sung dạng viên.

Nhiều nghiên cứu cho thấy trẻ có chế độ ăn cân bằng, không bị rối loạn hấp thu hoặc bệnh lý nền nghiêm trọng, hiếm khi bị thiếu vitamin C. Việc bổ sung thêm hàng ngày, đặc biệt từ các sản phẩm liều cao như viên sủi là không cần thiết và có thể gây quá tải không có lợi.

Dư thừa vitamin C thường được thải qua nước tiểu do đây là vitamin tan trong nước. Tuy nhiên, nếu sử dụng liều cao thường xuyên, nguy cơ gặp phải rối loạn tiêu hóa, tiêu chảy, buồn nôn hoặc tăng oxalat niệu – yếu tố nguy cơ của sỏi thận có thể xảy ra, kể cả ở trẻ nhỏ.

Trong một số tình huống như trẻ kém ăn, biếng ăn kéo dài, sau bệnh nhiễm trùng nặng hoặc có chế độ ăn kiêng đặc biệt, bác sĩ có thể chỉ định bổ sung vitamin C liều thấp trong thời gian ngắn. Tuy nhiên, không nên tự ý bổ sung lâu dài.

4. Khi nào nên bổ sung vitamin C cho trẻ và lựa chọn ra sao?

Việc bổ sung vitamin C cho trẻ nên dựa trên đánh giá dinh dưỡng cá thể, không khuyến khích sử dụng đại trà cho tất cả. Nếu thật sự cần, nên ưu tiên dạng siro, viên nhai, hoặc giọt uống dành riêng cho trẻ em, với hàm lượng phù hợp theo lứa tuổi được khuyến cáo bởi các tổ chức y tế.

Phụ huynh cần tránh dùng viên sủi vitamin C của người lớn cho trẻ nhỏ, trừ khi có chỉ định cụ thể từ bác sĩ và được chia liều cẩn thận. Không nên đánh giá nhu cầu vitamin C chỉ dựa trên việc trẻ hay bị cảm, vì cảm lạnh do virus là bệnh thường gặp ở trẻ và không nhất thiết liên quan đến thiếu vitamin.

Bổ sung vitamin C nên được thực hiện song song với việc tăng cường rau quả trong khẩu phần ăn hằng ngày – đây vẫn là nguồn vitamin C an toàn và hiệu quả nhất.

Nếu trẻ có biểu hiện bất thường như chảy máu nướu, mệt mỏi không rõ nguyên nhân, hoặc có dấu hiệu thiếu vi chất, cần được khám và xét nghiệm để xác định chính xác. Tự ý dùng viên sủi hàng ngày trong khi không có thiếu hụt có thể làm lu mờ các dấu hiệu bệnh lý khác.

Mời bạn đọc xem tiếp video:

BS Nguyễn Huy Hoàng