Tổn thương thận do thuốc giảm đau, những điều bạn cần biết

1. Các loại đau và thuốc giảm đau thông dụng

Đau có thể được phân loại theo thời gian kéo dài và nguyên nhân gây ra:

- Đau cấp tính là cơn đau ngắn hạn, thường xảy ra sau chấn thương, phẫu thuật hoặc cúm nặng.

- Đau mạn tính thường kéo dài hơn ba tháng, có thể do viêm khớp, tổn thương thần kinh, ung thư hoặc các bệnh lý mạn tính...

Có nhiều loại thuốc giảm đau, có loại mua không cần đơn thuốc (OTC) và có loại khi dùng cần phải bác sĩ kê đơn:

- Các loại thuốc giảm đau OTC phổ biến là acetaminophen (tylenol) và kháng viêm không steroid (NSAID) như ibuprofen (advil), naproxen (aleve), diclofenac bôi ngoài da (gel voltaren).

- Thuốc giảm đau theo toa (kê đơn) bao gồm các loại NSAID mạnh hơn, thuốc opioid, một số loại thuốc chống trầm cảm và thuốc chống co giật dùng cho đau dây thần kinh và corticosteroid.

Một số loại thuốc viên kết hợp hai hoặc nhiều loại thuốc (ví dụ, aspirin cộng với acetaminophen hoặc thêm caffeine, codeine). Những sản phẩm kết hợp này có nguy cơ cao nhất khi sử dụng hàng ngày trong nhiều năm.

2. Thuốc giảm đau có thể gây hại cho thận như thế nào?

Sử dụng lâu dài một số loại thuốc giảm đau có thể làm tổn thương các mạch máu nhỏ lọc chất thải trong thận. Tổn thương chậm này được gọi là bệnh thận do thuốc giảm đau mà các thuốc NSAID là thủ phạm chính, cụ thể:

- Các thuốc NSAID làm giảm lưu lượng máu trong thận và có thể gây tổn thương thận cấp tính (AKI) hoặc làm trầm trọng thêm bệnh thận mạn tính (CKD). Những người dùng liều cao hoặc sử dụng NSAID hàng ngày có nguy cơ đặc biệt cao.

- Acetaminophen thường an toàn hơn cho thận khi sử dụng ở liều khuyến cáo. Tuy nhiên, nhiều sản phẩm có chứa acetaminophen cùng với các loại thuốc khác, làm tăng nguy cơ quá liều

- Opioid không gây độc trực tiếp cho thận theo cách tương tự như NSAID, nhưng một số loại thuốc opioid và các chất chuyển hóa của chúng có thể tích tụ ở những người có chức năng thận kém và gây ra tác dụng phụ.

- Corticosteroid thường không gây tổn thương thận trực tiếp, nhưng chúng có thể làm tăng huyết áp, gây giữ nước và làm tăng lượng đường trong máu, những yếu tố gây áp lực cho thận theo thời gian

- Một số loại thuốc giảm đau cũng chứa codeine hoặc caffeine. Sử dụng thuốc viên kết hợp trong thời gian dài dường như có liên quan đến tỷ lệ tổn thương thận cao hơn trong một số nghiên cứu. Đó là lý do tại sao các bác sĩ cảnh báo không nên sử dụng hàng ngày các loại thuốc giảm đau đa thành phần cho chứng đau mạn tính.

3. Ai có nguy cơ tổn thương thận cao hơn?

Không phải ai dùng thuốc giảm đau cũng có nguy cơ như nhau. Những người dễ bị tổn thương nhất bao gồm những người đã mắc bệnh thận, người trung niên trở nên, người mắc bệnh tim hoặc bệnh gan, những người đang dùng thuốc điều trị huyết áp như thuốc ức chế men chuyển ACE, ARB hoặc thuốc lợi tiểu, người mắc các bệnh tự miễn như lupus và những người uống nhiều rượu hoặc bị mất nước.

Ngay cả những người khỏe mạnh cũng có thể gặp vấn đề nếu dùng liều cao trong thời gian dài.

4. Các triệu chứng tổn thương thận do thuốc giảm đau

Tổn thương thận do thuốc giảm đau ban đầu có thể âm thầm. Khi xuất hiện các triệu chứng có thể bao gồm mệt mỏi, tiểu ra máu, đi tiểu thường xuyên hơn, đau lưng hoặc đau hông, buồn nôn, sưng chân và lú lẫn.

Bác sĩ sẽ cho người bệnh xét nghiệm máu, xét nghiệm nước tiểu, chẩn đoán hình ảnh và đôi khi sinh thiết để chẩn đoán vấn đề. Bước đầu tiên trong điều trị là ngừng sử dụng các thuốc gây hại.

Việc chăm sóc cũng có thể bao gồm bù nước, điều chỉnh thuốc, thay đổi chế độ ăn uống và các biện pháp giảm đau thay thế... mục tiêu là ngăn ngừa tổn thương thêm và điều trị suy thận nếu có.

Mời xem thêm video được quan tâm:

DS. Nguyễn Thu Phương