Vi phạm giao thông bị phạt lao động công ích: Còn nhiều ý kiến trái chiều

Đề xuất áp dụng hình thức lao động công ích với người vi phạm giao thông đang nhận được sự quan tâm lớn. Nhiều doanh nghiệp vận tải đánh giá đây là biện pháp vừa nhân văn vừa thiết thực, trong khi giới chuyên gia băn khoăn về tính răn đe nếu thiếu giám sát chặt chẽ.

Theo thống kê, trong gần 10 năm qua, Việt Nam đã ba lần điều chỉnh mức xử phạt vi phạm giao thông bằng tiền, từ Nghị định 46/2016, Nghị định 100/2019 đến Nghị định 168/2024/NĐ-CP. Nghị định mới nhất bổ sung cơ chế trừ điểm và phục hồi điểm giấy phép lái xe, được đánh giá đã tạo ra chuyển biến tích cực. Sau hơn 5 tháng có hiệu lực, tai nạn giao thông giảm mạnh ở cả ba tiêu chí: số vụ, số người chết và số người bị thương.

Văn phòng Ủy ban An toàn giao thông quốc gia thông tin, 6 tháng đầu năm 2025 cả nước xảy ra 9.398 vụ tai nạn, làm chết 5.293 người và làm bị thương 6.246 người. So với cùng kỳ 2024, giảm lần lượt 24,25%, 3,66% và 33,9%. Các vi phạm phổ biến như sử dụng rượu bia khi lái xe, chạy quá tốc độ, vượt đèn đỏ đều giảm đáng kể. Lực lượng CSGT cũng tăng cường giám sát qua dữ liệu hành trình và camera gắn trên hơn 900.000 phương tiện kinh doanh vận tải.

Tuy nhiên, thực tế vẫn cho thấy nhiều vụ tai nạn nghiêm trọng xảy ra do ý thức chấp hành kém. Ùn tắc ở Hà Nội và TP.HCM chưa cải thiện nhiều bởi hạ tầng hạn chế và mật độ phương tiện dày đặc.

Tại Hội nghị trực tuyến toàn quốc sơ kết công tác bảo đảm an toàn giao thông quý II/2025, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà - Chủ tịch Ủy ban An toàn giao thông quốc gia - nhấn mạnh sự cần thiết phải đổi mới cách thức tổng hợp số liệu và tăng cường các chế tài phù hợp. Đáng chú ý, Phó Thủ tướng giao Bộ Công an và Bộ Tư pháp nghiên cứu bổ sung hình thức xử phạt lao động công ích, bên cạnh xử phạt hành chính.

Trên thế giới, một số nước như Singapore, Mỹ đã áp dụng và cho thấy hình thức này vừa có tác dụng răn đe, vừa mang tính giáo dục, buộc người vi phạm trực tiếp đối diện với hậu quả hành vi của mình.

Đại diện Hiệp hội Vận tải ô tô Việt Nam cho rằng, dù chế tài hiện hành khá nghiêm khắc, tình trạng tái phạm và coi thường luật vẫn diễn ra ở nhiều nơi. Lao động công ích có thể là biện pháp bổ trợ hiệu quả. Người vi phạm có thể phải tham gia quét dọn đường phố, sơn vạch kẻ đường, trồng cây xanh hay tuyên truyền an toàn giao thông. Đây là cách 'chuộc lỗi' bằng hành động, đồng thời gắn kết người vi phạm với lợi ích cộng đồng.

Trung tá Phạm Văn Tuyến, nguyên cán bộ Phòng CSGT - Công an thành phố Hà Nội, cũng đồng tình. Ông nhấn mạnh hình thức này đặc biệt phù hợp với những hành vi nghiêm trọng như chở quá số người, đi ngược chiều, lùi xe hoặc dừng đỗ trái phép trên cao tốc, lạng lách đánh võng, che biển số, vượt đèn đỏ. Song theo ông, để triển khai phải có khung pháp lý cụ thể, cơ quan chịu trách nhiệm giám sát, cũng như quy định rõ không gian thực hiện nhằm đảm bảo tính minh bạch và khả thi.

Ở góc nhìn doanh nghiệp, ông Hoàng Ngọc Dương - Giám đốc hãng xe khách Hải Bình (tuyến Hà Nội - Nghệ An) bày tỏ sự ủng hộ. Ông Dương cho rằng việc tước bằng lái hoặc tạm giữ phương tiện đôi khi gây hệ lụy lớn, khiến lái xe mất nguồn thu nhập và doanh nghiệp thiếu nhân lực, ảnh hưởng đến hoạt động kinh doanh lẫn quyền lợi hành khách. Ngược lại, lao động công ích vừa nghiêm khắc vừa nhân văn, buộc người vi phạm bỏ thời gian, công sức để phục vụ cộng đồng và nhận thức sâu sắc hơn hậu quả hành vi.

Dưới góc độ pháp lý, luật sư Quách Thành Lực - Giám đốc Công ty Luật Pháp trị - phân tích: Lao động công ích có thể trở thành 'hồi chuông cảnh tỉnh' nếu được áp dụng nghiêm túc nhưng hiện Luật Xử lý vi phạm hành chính năm 2020 chưa có quy định về hình thức này, nên chưa có cơ sở triển khai. Để đi vào thực tế, cần sửa đổi luật và ban hành hướng dẫn thi hành chi tiết.

Xem thêm video được quan tâm:

Thành Long