Dự phòng bệnh hô hấp do RSV ở trẻ sơ sinh, chuyên gia sản khoa khuyến cáo gì?

RSV – mối đe dọa hàng đầu ở trẻ sơ sinh

Theo các chuyên gia sản phụ khoa, khi mang thai, những thay đổi về sinh lý và hệ miễn dịch khiến thai phụ dễ mắc bệnh truyền nhiễm, tạo gánh nặng sức khỏe cho cả mẹ, thai nhi và trẻ sơ sinh.

Trong khi đó, những tháng đầu đời là giai đoạn trẻ sơ sinh dễ mắc các bệnh truyền nhiễm do hệ miễn dịch chưa hoàn thiện, trong khi tiêm chủng trực tiếp ở giai đoạn này thường kém hiệu quả. Lúc này, trẻ chủ yếu dựa vào kháng thể thụ động từ mẹ để bảo vệ cơ thể cho đến khi có thể hình thành miễn dịch chủ động.

Thống kê cho thấy, năm 2019, có khoảng 33 triệu ca nhiễm trùng đường hô hấp dưới cấp tính liên quan đến RSV. Trong khi đó, mỗi năm, RSV khiến hơn 3,6 triệu trẻ phải nhập viện và cướp đi sinh mạng hơn 100.000 trẻ dưới 5 tuổi, trong đó 97% ca tử vong xảy ra tại các quốc gia thu nhập thấp và trung bình, nơi khả năng tiếp cận dịch vụ y tế còn hạn chế.

RSV là tác nhân gây ra các bệnh lý từ viêm đường hô hấp trên nhẹ đến nhiễm trùng đường hô hấp dưới nghiêm trọng, đe dọa tính mạng.

Chính vì vậy, tại hội thảo chuyên đề "Tiêm chủng cho phụ nữ mang thai hiện nay tại Việt Nam và trên thế giới" do Hội Phụ sản Việt Nam tổ chức vừa diễn ra, các chuyên gia nhấn mạnh việc tạo miễn dịch cho phụ nữ mang thai được xem là giải pháp then chốt, giúp bảo vệ trẻ ngay từ khi chào đời qua cơ chế kháng thể mẹ truyền sang thai nhi. Kháng thể được tạo ra ở mẹ không chỉ cao hơn kháng thể tự nhiên mà còn duy trì ít nhất 6 tháng sau sinh, góp phần giảm nguy cơ mắc bệnh và tử vong do nhiễm trùng ở trẻ sơ sinh.

Việc tạo miễn dịch RSV trong thai kỳ quan trọng thế nào?

Theo TTND.PGS.TS.BS. Huỳnh Nguyễn Khánh Trang, Trưởng khối Sản – Bệnh viện Hùng Vương, Chủ nhiệm bộ môn Sản phụ khoa, Trường ĐH Y khoa Phạm Ngọc Thạch, nhập viện do RSV tập trung nhiều nhất trong 3-6 tháng đầu đời, bất kể tuổi thai khi sinh. Nhiễm trùng hô hấp dưới do RSV ở trẻ sơ sinh có thể gây di chứng ngắn hạn và dài hạn như viêm tiểu phế quản, viêm phổi thở khò khè, viêm tai giữa cấp, nhiễm trùng hô hấp dưới tái phát, suy giảm chức năng phổi và hen suyễn.

Hiện nay, những tiến bộ khoa học đã giúp đáp ứng nhu cầu y tế chưa được giải quyết, thông qua việc tạo miễn dịch cho phụ nữ mang thai nhằm tạo kháng thể đặc hiệu đa dòng, bảo vệ trẻ sơ sinh trong suốt 6 tháng đầu đời.

GS.TS.BS. Nguyễn Viết Tiến, nguyên Thứ trưởng Bộ Y tế, Chủ tịch Hội Phụ sản Việt Nam, chia sẻ: Việc tạo miễn dịch cho phụ nữ mang thai hiện được nhiều tổ chức y tế lớn, trong đó có Hội Y học Dự phòng Việt Nam, đề xuất như một biện pháp quan trọng nhằm bảo vệ trẻ nhũ nhi trong giai đoạn đầu đời.

Trong đó, các giải pháp giúp dự phòng RSV là một hướng đi mới giúp giảm gánh nặng bệnh tật ở nhóm trẻ sơ sinh – đối tượng có nguy cơ cao nhất mắc RSV nặng và tử vong.

Cũng theo GS.TS Nguyễn Viết Tiến, mặc dù mang lại lợi ích sức khỏe rõ rệt, việc tạo miễn dịch dự phòng RSV cho thai phụ vẫn gặp nhiều rào cản. Điển hình như một nghiên cứu được thực hiện tại miền Nam nước Anh cho thấy có đến 88% phụ nữ mang thai không có hoặc chỉ có rất ít kiến thức về bệnh này.

"Vì thế, nhân viên y tế cần giữ vai trò then chốt trong tư vấn, giáo dục cộng đồng, và đặc biệt là các bậc làm cha mẹ, về RSV, biến chứng nguy hiểm, cũng như thực tế hiện chưa có phương pháp điều trị đặc hiệu ngoài chăm sóc hỗ trợ. Việc tạo miễn dịch RSV trong thai kỳ giúp truyền kháng thể qua nhau thai, bảo vệ trẻ ngay từ khi chào đời và kéo dài ít nhất đến 6 tháng tuổi"- GS.TS Nguyễn Viết Tiến nói.

Nhờ những nỗ lực không ngừng trong công tác phòng ngừa bệnh truyền nhiễm, các giải pháp dự phòng RSV thông qua việc tạo miễn dịch cho phụ nữ mang thai đã được cấp phép sử dụng tại nhiều quốc gia trên thế giới, trong đó có Việt Nam. Song song đó, các hiệp hội sản phụ khoa và nhi khoa trên thế giới cũng đã thảo luận về các phương pháp dự phòng RSV cho trẻ sơ sinh thông qua miễn dịch từ mẹkhi mang thai từ tuần 24 đến tuần 36.

Được biết hiện đã có 60 quốc gia phê duyệt các giải pháp dự phòng RSV cho phụ nữ mang thai nhằm bảo vệ trẻ sơ sinh.

Thái Bình