Dấu mốc quan trọng trong tiến trình phát triển công tác xã hội lĩnh vực y tế tại Việt Nam

Đến tham dự Đại hội diễn ra tại Bệnh viện Bạch Mai có GS.TS Trần Văn Thuấn - Thứ trưởng Bộ Y tế, Chủ tịch Hội đồng Y khoa Quốc gia; PGS.TS Nguyễn Thị Xuyên - Chủ tịch Tổng Hội Y học Việt Nam và lãnh đạo các Cục/Vụ trực thuộc Bộ Nội vụ và Bộ Y tế, đại diện Sở Y tế các tỉnh, thành phố và các cơ sở đào tạo chuyên ngành công tác xã hội, cùng khoảng 300 đại biểu là hội viên của Hội công tác xã hội ngành y tế Việt Nam.

Công tác xã hội chính là "mạch nguồn nhân ái" nuôi dưỡng tinh thần

Hội công tác xã hội ngành y tế Việt Nam là tổ chức xã hội - nghề nghiệp hoạt động trong lĩnh vực y tế tự nguyện thành lập theo quy định của pháp luật không vì mục tiêu lợi nhuận.

Mục đích của Hội là tập hợp, đoàn kết, bảo vệ quyền lợi và lợi ích hợp pháp của hội viên, hỗ trợ, chia sẻ kinh nghiệm, phát triển nghề công tác xã hội trong y tế, tăng cường chất lượng, hiệu quả công tác khám bệnh, chữa bệnh và phòng bệnh cho nhân dân góp phần phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.

Đây là nơi gắn kết, hỗ trợ, nâng cao năng lực nghề nghiệp, đồng thời hợp tác chặt chẽ với nhân viên y tế nhằm nâng cao chất lượng khám, chữa bệnh và chăm sóc sức khỏe toàn diện cho nhân dân.

Thực tiễn 15 năm qua đã chứng minh, từ chỗ khởi đầu còn tự phát, đến nay 100% bệnh viện Trung ương và hơn 90% bệnh viện tỉnh, khu vực đã có phòng/tổ công tác xã hội, với gần 10 nghìn cán bộ, nhân viên. Họ là những "người thầy thuốc của tâm hồn", góp phần quan trọng nâng cao chất lượng khám chữa bệnh, xây dựng niềm tin xã hội với ngành y.

Trong phát biểu chúc mừng Đại hội, Thứ trưởng Trần Văn Thuấn nhấn mạnh, Đại hội thành lập Hội Công tác xã hội ngành y tế Việt Nam diễn ra ra trong thời điểm này không chỉ là sự khẳng định sự trưởng thành của một lĩnh vực còn non trẻ, mà còn là sự cất cánh của một "nhịp cầu nhân ái", nơi trái tim của người thầy thuốc hòa nhịp cùng cộng đồng, nơi y học gắn kết với công tác xã hội để mở ra một không gian phát triển mới cho sự nghiệp chăm sóc, bảo vệ và nâng cao sức khỏe Nhân dân trong thời kỳ hội nhập và đổi mới.

Theo Thứ trưởng Trần Văn Thuấn, công tác xã hội trong y tế không chỉ dừng lại ở những nghĩa cử thiện nguyện hay sự hỗ trợ tài chính tức thời. Đó là một nghề, một khoa học, một chuyên môn mang tính nhân văn sâu sắc, góp phần hoàn thiện bức tranh toàn diện của hệ thống y tế hiện đại.

"Nếu y học điều trị và dự phòng chăm lo cho thể chất, thì công tác xã hội chính là "mạch nguồn nhân ái" nuôi dưỡng tinh thần, là "nhịp cầu" kết nối trái tim – trí tuệ – cộng đồng. Chính công tác xã hội đã giúp người bệnh và gia đình không đơn độc trên hành trình chống chọi với bệnh tật, mà được sẻ chia, đồng hành, tiếp thêm sức mạnh để vượt qua khó khăn.

Nói cách khác, công tác xã hội đã làm cho nền y học không chỉ là chữa bệnh, mà còn là chữa lành cả thể xác lẫn tâm hồn"- Thứ trưởng Trần Văn Thuấn nói.

Thứ trưởng Bộ Y tế khẳng định Đại hội thành lập Hội Công tác xã hội ngành y tế Việt Nam hôm nay mang trong mình một sứ mệnh đặc biệt, đánh dấu sự trưởng thành và hội tụ của một lực lượng đặc biệt nhân văn trong ngành y tế.

Hội sẽ trở thành mái nhà chung kết nối hàng nghìn cán bộ, nhân viên công tác xã hội trên khắp mọi miền Tổ quốc, những con người lặng thầm mà bền bỉ, đang gieo mầm nhân ái nơi hành lang bệnh viện, nơi phòng bệnh, nơi trái tim người bệnh.

Với sự ra đời của Hội, công tác xã hội ngành y tế có được một điểm tựa mới để phát triển chuyên nghiệp, bài bản và hội nhập quốc tế; đồng thời cũng có được một động lực mới để đồng hành cùng các thầy thuốc, cùng toàn ngành.

"Hội chính là nơi kết nối giữa chính sách với thực tiễn, là tiếng nói của cộng đồng, là bàn tay nhân ái song hành cùng trí tuệ y học, để nền y tế Việt Nam không chỉ hiện đại về kỹ thuật, mà còn sâu sắc về nhân văn, bền vững về niềm tin xã hội"- Thứ trưởng Trần Văn Thuấn nói.

6 yêu cầu đặt ra đối với công tác xã hội để trở thành một trụ cột vững chắc trong hệ thống y tế hiện đại

Tuy nhiên, lãnh đạo Bộ Y tế cũng cho rằng bên cạnh những thành tựu đáng tự hào, cũng còn những thách thức lớn mà công tác xã hội trong y tế đang phải đối mặt. Đó là sự thiếu đồng đều về nhân lực và chất lượng dịch vụ giữa các cấp chuyên môn; là việc chưa có cơ chế tài chính bền vững để bảo đảm duy trì và phát triển hoạt động; là hành lang pháp lý còn cần tiếp tục hoàn thiện để nghề công tác xã hội được khẳng định rõ vị thế; là sự phối hợp giữa y tế, giáo dục, lao động - xã hội và các tổ chức đoàn thể, xã hội dân sự vẫn chưa thật sự chặt chẽ, đồng bộ.

Đặc biệt, trong bối cảnh yêu cầu của người bệnh và xã hội ngày càng cao, công tác xã hội phải vừa đáp ứng tính chuyên nghiệp, vừa giữ được bản chất nhân văn, sáng tạo và thích ứng với chuyển đổi số, hội nhập quốc tế.

"Những thách thức đó đặt ra yêu cầu cấp thiết cho chúng ta phải có tư duy đổi mới, hành động quyết liệt và định hướng phát triển đúng đắn, để công tác xã hội thực sự trở thành một trụ cột vững chắc trong hệ thống y tế hiện đại, công bằng và nhân văn"- Thứ trưởng Trần Văn Thuấn nói rõ.

Thứ trưởng đề nghị Hội Công tác xã hội ngành y tế, cùng toàn thể đội ngũ cán bộ, nhân viên công tác xã hội trên cả nước, tập trung vào 6 định hướng lớn, cụ thể:

Một là, hoàn thiện thể chế và chuẩn hóa nghề nghiệp. Công tác xã hội trong y tế phải được nhìn nhận đúng như một nghề chuyên nghiệp. Cần sớm hoàn thiện hành lang pháp lý, chuẩn hóa quy trình nghiệp vụ, mô tả vị trí việc làm và khung năng lực, để từ bệnh viện đến y tế cơ sở, công tác xã hội được thực hiện bài bản, thống nhất, trở thành một cấu phần không thể thiếu trong hệ thống y tế.

Hai là, kiện toàn tổ chức và nhân lực ở các cấp chuyên môn. Mục tiêu hướng đến là tất cả các bệnh viện và trung tâm y tế đều có phòng, tổ công tác xã hội hoạt động thực chất. Đi đôi với đó là nâng dần tỷ lệ nhân viên công tác xã hội theo quy mô giường bệnh, đồng thời phát triển các nhóm chuyên trách cho những lĩnh vực dễ tổn thương như ung bướu, tâm thần, chăm sóc giảm nhẹ, sản, nhi…

Ba là, gắn liền với chuyển đổi số. Hội cần nghiên cứu xây dựng một hệ thống dữ liệu về công tác xã hội kết nối toàn ngành y tế và với các ngành khác, giúp tư vấn – quản lý trường hợp – hỗ trợ bệnh nhân được thực hiện kịp thời, minh bạch, hiệu quả. Công tác xã hội không chỉ dừng lại ở phòng bệnh mà phải kết nối rộng rãi trên nền tảng số, tới từng hộ gia đình, cộng đồng.

Bốn là, bảo đảm nguồn lực tài chính và cơ chế vận hành bền vững. Cần nghiên cứu, xây dựng định mức chi cho công tác xã hội vào dự toán thường xuyên của các cơ sở y tế, đồng thời khuyến khích cơ chế xã hội hóa minh bạch, vận động nguồn lực cộng đồng, để hoạt động công tác xã hội không phụ thuộc hoàn toàn vào thiện nguyện, mà có cơ chế tài chính ổn định, lâu dài.

Năm là, tăng cường phối hợp liên ngành và gắn kết chính sách an sinh. Công tác xã hội trong y tế phải trở thành cầu nối thực chất giữa y tế với bảo hiểm, lao động - xã hội, giáo dục, đoàn thể và các tổ chức xã hội dân sự. Qua đó, bảo đảm bệnh nhân và gia đình được tiếp cận trọn vẹn các chế độ, chính sách an sinh, giảm bất bình đẳng trong tiếp cận dịch vụ y tế.

Sáu là, phát huy vai trò của Hội Công tác xã hội ngành y tế. Hội cần là mái nhà chung để kết nối, đào tạo, bồi dưỡng, nghiên cứu và hợp tác quốc tế; đồng thời là tiếng nói tập thể kiến nghị chính sách, đề xuất sáng kiến, nhân rộng mô hình hay.

Hội phải trở thành động lực thúc đẩy sự phát triển toàn diện, chuyên nghiệp, hội nhập quốc tế của công tác xã hội trong ngành y tế Việt Nam.

Thái Bình/ Ảnh: Trần Minh