Xây dựng trung tâm sâm Ngọc Linh từ chế biến sâu và cuộc chiến bảo vệ thương hiệu
Quảng Ngãi quyết tâm trở thành trung tâm chế biến sâm, chuyển dịch từ bán sâm thô sang chế biến sâu. Tỉnh thu hút doanh nghiệp lớn xây nhà máy, đồng thời quyết liệt bảo vệ chỉ dẫn địa lý "Ngọc Linh" bằng mã số vùng trồng.
Nếu như việc phát triển vùng trồng Sâm Ngọc Linh giải quyết bài toán an sinh xã hội, thì việc xây dựng thương hiệu và phát triển công nghiệp chế biến lại là lời giải cho bài toán kinh tế, quyết định sự thành bại của cả một ngành. Tỉnh Quảng Ngãi (Kon Tum cũ) xác định rõ, nếu chỉ dừng lại ở việc bán củ sâm thô, người dân sẽ mãi bị tư thương ép giá, thị trường bấp bênh và giá trị gia tăng thu về vô cùng thấp.
Một chiến lược toàn diện nhằm xây dựng Quảng Ngãi thành một trung tâm Sâm Ngọc Linh của quốc gia, một trung tâm công nghiệp dược liệu, đã được khởi động. Trọng tâm của chiến lược này là chuyển dịch mạnh mẽ từ nông nghiệp thô sang công nghiệp chế biến sâu và cuộc chiến không khoan nhượng để bảo vệ thương hiệu.
Cuộc cách mạng chế biến sâu và thu hút đầu tư
Bước đi đột phá nhất của Quảng Ngãi trong giai đoạn 2024-2025 là trải thảm đỏ thu hút các doanh nghiệp, tập đoàn lớn có tiềm lực về tài chính và công nghệ. Tỉnh nhận định, chỉ có doanh nghiệp mới đủ sức dẫn dắt chuỗi giá trị.
Hàng loạt cơ chế ưu đãi về đất đai, thuế, hạ tầng đã được ban hành, thu hút các nhà đầu tư chiến lược. Kết quả là nhiều nhà máy chế biến quy mô lớn, hiện đại đã mọc lên ngay tại trung tâm sâm Tu Mơ Rông. Việc đặt nhà máy ngay tại vùng nguyên liệu giúp tối ưu hóa chất lượng dược chất, giảm chi phí vận chuyển và tạo ra hàng ngàn việc làm công nghiệp cho lao động địa phương.
Sự tham gia của doanh nghiệp lớn đã thay đổi hoàn toàn bức tranh sản phẩm. Thay vì chỉ có củ sâm tươi hoặc rượu ngâm truyền thống, thị trường giờ đây đón nhận hàng loạt sản phẩm OCOP 5 sao từ Sâm Ngọc Linh. Các sản phẩm này vô cùng đa dạng, từ trà hòa tan, nước tăng lực bồi bổ sức khỏe, viên nang mềm, kẹo sâm, cho đến các dòng thực phẩm chức năng và mỹ phẩm cao cấp. Những sản phẩm này không chỉ chinh phục thị trường trong nước mà còn bắt đầu hành trình vươn ra quốc tế, mang lại giá trị gia tăng gấp hàng chục lần so với bán củ thô.
Để thúc đẩy thương mại, Lễ hội quốc tế sâm Việt Nam năm 2025 đã được tổ chức tại Quảng Ngãi (TP. Kon Tum cũ) - một sự kiện văn hóa, kinh tế tầm cỡ. Đây không chỉ là nơi quảng bá văn hóa bản địa, mà còn là một diễn đàn xúc tiến thương mại quan trọng, nơi các doanh nghiệp chế biến và hợp tác xã trồng sâm gặp gỡ, ký kết các hợp đồng bao tiêu sản lượng lớn, đảm bảo đầu ra ổn định cho người dân.
Quyết liệt bảo vệ Chỉ dẫn địa lý Ngọc Linh
Song song với việc xây dựng, Quảng Ngãi đang phải đối mặt với một thách thức khổng lồ: bảo vệ thương hiệu. Khi giá trị cây sâm lên tới hàng trăm triệu đồng mỗi kg, vấn nạn sâm giả, sâm nhái trở nên nhức nhối và tinh vi hơn bao giờ hết.
Các đối tượng sử dụng củ Tam thất (có hình dáng tương tự) từ Trung Quốc, hoặc các loại sâm ngoại lai, thậm chí là củ ráy rừng, rồi làm giả thành Sâm Ngọc Linh để lừa đảo người tiêu dùng. Nguy hiểm hơn, sâm trồng ở các địa phương khác, không có điều kiện thổ nhưỡng và khí hậu đặc biệt như núi Ngọc Linh, cũng trà trộn, gây ra sự nhầm lẫn về chất lượng.
Hậu quả của sâm giả là vô cùng nghiêm trọng: làm mất lòng tin của người tiêu dùng, phá giá thị trường, và hủy hoại công sức của hàng ngàn hộ dân trồng sâm chân chính.
Để giải quyết vấn nạn này, Quảng Ngãi đang hành động quyết liệt. Tỉnh siết chặt quản lý Chỉ dẫn địa lý "Ngọc Linh" - một tài sản quốc gia mà tỉnh cùng Đà Nẵng (Quảng Nam cũ) đồng sở hữu. Chỉ những cây sâm được trồng đúng tại hai huyện Tu Mơ Rông, Đăk Glei (nay là các xã Đăk Sao, Đăk Tờ Kan, Tu Mơ Rông và Măng Ri) và Nam Trà My (Đà Nẵng) có nguồn gen gốc rõ ràng, mới được pháp luật bảo hộ dưới tên gọi này.
Đặc biệt, trong giai đoạn 2024-2025, tỉnh đang đẩy mạnh ứng dụng công nghệ 4.0 vào quản lý. Việc cấp mã số vùng trồng cho từng vườn sâm của người dân và doanh nghiệp được triển khai rốt ráo. Mỗi sản phẩm sâm khi đưa ra thị trường đều phải có tem truy xuất nguồn gốc QR code. Người tiêu dùng chỉ cần quét mã là có thể biết chính xác cây sâm này được trồng ở đâu, bởi hộ gia đình nào, thu hoạch khi nào. Đây là công cụ hữu hiệu nhất để minh bạch hóa thông tin, giúp người tiêu dùng tự bảo vệ mình và nhận diện chính xác Sâm Ngọc Linh Quảng Ngãi.
Xây dựng một thương hiệu quốc gia đã khó, bảo vệ nó còn khó hơn. Quảng Ngãi đang cho thấy quyết tâm của mình khi thực hiện đồng bộ cả hai nhiệm vụ: phát triển công nghiệp chế biến để nâng tầm giá trị, và dùng công nghệ để bảo vệ sự thuần khiết của quốc bảo Việt Nam.
Xem thêm video được quan tâm: