Tháng 6, đợt cao điểm hỗ trợ hộ kinh doanh dùng hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền

"Cục Thuế đề nghị cơ quan Thuế các cấp tiếp tục tổ chức các chương trình đối thoại, hỗ trợ, giải đáp các vướng mắc của hộ kinh doanh, tích cực phối hợp với các nhà cung cấp giải pháp HĐĐT để hỗ trợ tận nơi, giúp hộ kinh doanh từng bước làm quen với thao tác, sử dụng thành thạo HĐĐT khởi tạo từ máy tính tiền; cải cách thủ tục hành chính, chuyển đổi số công tác quản lý Thuế động bộ”, Phó Cục trưởng Cục Thuế Mai Sơn chỉ đạo.

Từ ngày 1/6, khoảng 37.000 hộ và cá nhân kinh doanh có doanh thu từ 1 tỷ đồng/năm sẽ không được sử dụng hình thức thuế khoán mà phải chuyển qua kê khai, nộp thuế trực tiếp theo doanh thu thực tế. Các hộ kinh doanh có doanh thu dưới ngưỡng này được tạm miễn, nhưng khuyến khích chủ động chuyển đổi. Từ đầu năm sau, phương pháp tính thuế khoán sẽ bãi bỏ, thay hoàn toàn bằng kê khai từ doanh thu thực tế.

Theo thống kê của Cục Thống kê (Bộ Tài chính), tính đến cuối năm 2024, cả nước có 3,6 triệu hộ kinh doanh đang được quản lý thuế, đóng góp 25.953 tỷ đồng vào ngân sách. Trong số này, gần 2 triệu hộ áp dụng phương pháp thuế khoán, bình quân 700.000 đồng/tháng. Dự kiến có khoảng 37.000 hộ, cá nhân kinh doanh đang nộp thuế theo hình thức khoán sẽ phải chuyển đổi hình thức.

Trong nhữngngày đầucủa tháng 6/2025 áp dụng chính sách mới, đã có những hộ kinh doanh đầu tư hệ thống thiết bị, phần mềm để phát hành HĐĐT khởi tạo từ máy tính tiền, kết nối trực tiếp với cơ quan Thuế cũng như tính thuế giá trị gia tăng (VAT) vào hóa đơn bán. Tuy nhiên vẫn còn có những hộ kinh doanh chần chừ do thiếu hướng dẫn, lo ngại tốn kém chi phí đầu tư phần mềm thiết bị; đồng thời cũng loay hoay việc tính VAT vào hóa đơn bán hàng có thể ảnh hưởng đến sức cạnh tranh, giảm khách hàng.

Một vướng mắc nữa khiến việc triển khai HĐĐT cũng đối mặt với khó khăn do phần lớn tiểu thương là người lớn tuổi, ít tiếp cận công nghệ; chi phí mua máy tính tiền, chữ ký số, phần mềm có thể lên tới hàng chục triệu đồng mỗi năm... cũng đang là gánh nặng với các hộ kinh doanh nhỏ lẻ.

"Mong cơ quan Thuế cân nhắc lộ trình và mức thuế phù hợp trong giai đoạn đầu giúp các hộ kinh doanh nhỏ lẻ có thời gian thích nghi và tuân thủ tốt hơn", một chủ cửa hàng tạp hóa tại Long Biên (Hà Nội) bày tỏ.

Tại Hội nghị trực tuyến giải đáp vướng mắc của hộ kinh doanh trong việc sử dụng HĐĐT khởi tạo từ máy tính tiền, ông Mai Sơn cho biết, việc tổ chức Hội nghị này được ngành Thuế tổ chức trên phạm vi toàn quốc, có sự tham dự của công chức ngành Thuế tại điểm cầu Cục Thuế và20 Chi cục Thuế khu vực, bộ phận một cửa Chi cục Thuế khu vực và điểm cầu 350 Đội Thuế cấp huyện nhằm nắm bắt kịp thời tinh thần giải quyết, hướng dẫn giải đáp các vướng mắc của các hộ kinh doanh.

“Việc triển khai áp dụng HĐĐT từ máy tính tiền đối với các hộ kinh doanh khoán theo quy định tại Nghị định số 70/2025/NĐ-CP là một trong nhiều bước trong lộ trình xây dựng một hệ thống thuế hiện đại, minh bạch. Đây là một bước chuyển lớn, có tính chất nền tảng trong lộ trình thực hiện xóa bỏ hình thức thuế khoán từ năm 2026, chuyển sang cơ chế tự khai, tự nộp, theo Nghị quyết số 68-NQ/TW của Trung ương”, ông Mai Sơn cho biết.

Cục Thuế đã và đang tiến hành nghiên cứu rà soát, hoàn thiện khuôn khổ pháp luật về chính sách thuế, quản lý thuế; đồng thời khẩn trương có những chỉ đạo toàn ngành triển khai đồng bộ nhiều giải pháp hỗ trợ thực chất gắn liền với hỗ trợ các hộ, cá nhân kinh doanh trong việc nắm rõ chế độ kế toán, hóa đơn và nghĩa vụ thuế. Cục Thuế đã chỉ đạo các Chi cục Thuế khu vực các Đội Thuế tổ chức thực hiện.

Một số điểm nhấn quan trọng được các đơn vị chuyên môn của Cục Thuế trình bày tại Hội nghị, đó là làm rõ các quy định pháp lý, kỹ thuật liên quan đến việc triển khai hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền, hướng dẫn thủ tục đăng ký, các bước triển khai qua hệ thống eTax Mobile.

Dưới sự chủ trì của Lãnh đạo Cục Thuế, các đơn vị nghiệp vụ đã giải đáp hàng loạt câu hỏi thực tiễn từ các hộ kinh doanh. Trong đó, xác định đúng đối tượng áp dụng theo Nghị định 70; vướng mắc về thủ tục đăng ký, sử dụng HĐĐT; chi phí đầu tư ban đầu và hỗ trợ thiết bị từ các tổ chức cung cấp giải pháp; lập hóa đơn khi khách hàng không cung cấp đầy đủ thông tin; chế độ kế toán, xử lý thuế khoán, kê khai theo doanh thu thực tế; trường hợp bị xử phạt khi không tuân thủ quy định HĐĐT.

Theo Chủ tịch Hội Tư vấn thuế Việt Nam Nguyễn Thị Cúc, việc Cục Thuế tăng cường phối hợp với các nhà cung cấp giải pháp HĐĐT để hỗ trợ thiết bị, phần mềm, giảm chi phí kết nối cho hộ kinh doanh; đồng thời cử cán bộ xuống tận địa bàn để hướng dẫn cách sử dụng hệ thống được cộng đồng người nộp thuế đánh giá rất cao.

“Việc triển khai HĐĐT từ máy tính tiền không chỉ giúp cơ quan thuế theo dõi sát doanh thu, ngăn ngừa gian lận thuế mà còn là tiền đề để xóa bỏ hoàn toàn hình thức thuế khoán từ ngày 1/1/2026 theo Nghị quyết 68. Khi đó, các hộ kinh doanh sẽ chuyển sang khai thuế dựa trên doanh thu thực tế, minh bạch, đúng pháp luật”, bà Nguyễn Thị Cúc nhấn mạnh.

'Né thuế'có thể bị xử lý hình sự

Trước quy định bỏ thuế khoán, số ít cửa hàng đã điều chỉnh phương thức thanh toán. Trong mấy ngày ngày qua, nhiều chủ cửa hàng quần áo, mỹ phẩm, đồ ăn, tạp hóa ở Hà Nội thông báo dừng nhận thanh toán chuyển khoản từ ngày 1/6. Một số đơn vị chấp nhận chuyển khoản nhưng thông báo cộng thêm phí thuế, trong khi nhiều người bán nhỏ lẻ dặn khách không ghi nội dung giao dịch liên quan đến các từ"mua bán", "trả tiền", "cọc tiền".

Một số luật sư khuyến nghị, điều này tiềm ẩn rủi ro pháp lý nếu vô tình khiến doanh thu không ghi nhận đầy đủ. Trường hợp dừng áp dụng hình thức thanh toán chuyển khoản, chỉ chấp nhận thanh toán tiền mặt tiềm ẩn nguy cơ né tránh việc ghi nhận doanh thu thực tế. Về bản chất, có thể coi đây là một hình thức trốn thuế. Những động thái mang tính lách luật, cố tình trốn thuế như vậy sẽ sớm bị cơ quan Thuế phát hiện.

Thời gian tới, ngành Thuế chắc chắn sẽ có những biện pháp quản lý chặt dòng tiền mặt cũng như hành vi gian lận thuế. Thậm chí, trong các trường hợp trốn thuế nghiêm trọng, có giá trị lớn và đầy đủ bằng chứng xác thực, người vi phạm hoàn toàn có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự.

Trước tình trạng này, Chi cục Thuế khu vực I đã có thư ngỏ gửi các hộ gia đình, cá nhân có hoạt động sản xuất, kinh doanh trên địa bàn thành phố Hà Nội và tỉnh Hòa Bình, nêu rõ:

Theo quy định, doanh thu tính thuế VAT đối với hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh là doanh thu bao gồm thuế (trường hợp thuộc diện chịu thuế) của toàn bộ tiền bán hàng, cung ứng dịch vụ mà hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh được hưởng, không phân biệt đã thu được tiền hay chưa thu được tiền.

Hành vi treo biển “chỉ nhận tiền mặt” hoặc ghi nội dung chuyển khoản mập mờ, thí dụ như “trả tiền mượn”, “tiền cafe”, “tiền ship”… để cơ quan chức năng gặp khó khăn khi xác định doanh thu không làm giảm nghĩa vụ thuế, ngược lại có thể trở thành dấu hiệu nghi ngờ cho hành vi che giấu doanh thu. Một số trường hợp người bán yêu cầu thu thêm tiền của người mua nếu thanh toán bằng hình thức chuyển khoản không những ảnh hưởng đến quyền lợi của người mua mà còn là hành vi có dấu hiệu vi phạm pháp luật.