Tôn vinh 3 nhà khoa học nữ xuất sắc nhận học bổng L’Oréal – UNESCO 2025

Trải qua 16 năm triển khai tại Việt Nam, chương trình đã vinh danh 41 nhà khoa học nữ, đóng góp nhiều công trình đạt tầm quốc tế.

Lễ trao học bổng quốc gia là một phần trong Giải thưởng Khoa học danh giá Toàn cầu L’Oreal – UNESCO For Women in Science, được L’Oreal và UNESCO sáng lập từ năm 1989 đã vinh danh hơn 4,700 nhà khoa học trên khắp thế giới. Trong đó có đến 7 nhà khoa học nữ tiếp tục nhận giải Nobel lãnh vực Khoa học sau khi nhận giải thưởng nhà khoa học nữ xuất sắc từ L’Oreal- UNESCO For Women in Science.

Giữa bối cảnh thế giới đang chạy đua trong cuộc cách mạng công nghệ và chuyển dịch xanh, vai trò của các nhà khoa học nữ ngày càng trở nên quan trọng.

Kể từ khi ra mắt tại Việt Nam năm 2009, chương trình L’Oréal – UNESCO Vì sự phát triển phụ nữ trong khoa học đã kiên định với sứ mệnh tìm kiếm và tiếp sức cho những "viên ngọc" của khoa học Việt, tạo điều kiện để họ hiện thực hóa các ý tưởng táo bạo thông qua chương trình học bổng nghiên cứu khoa học cấp quốc gia.

Ba chủ nhân của học bổng năm 2025 được chọn lựa từ hơn 100 đề án khoa học chính là minh chứng rõ nét nhất cho tiêu chí khắt khe và tầm nhìn chiến lược của chương trình: ưu tiên những nghiên cứu có tầm nhìn khoa học, có tính ứng dụng, tác động trực tiếp đến sự triển bền vững và ba nhà khoa học nữ vừa được vinh danh đã mang tới những lời giải rất cụ thể:

PGS. TS. Tô Thị Mai Hương: Lời giải cho nông nghiệp phát thải thấp. Biến đổi khí hậu đòi hỏi nông nghiệp phải thay đổi. PGS. TS. Tô Thị Mai Hương theo đuổi hướng tiếp cận đột phá: dùng công nghệ chỉnh sửa gen chính xác (prime editing) để tăng biểu hiện một số mã gen đặc biệt bằng cách chèn các trình tự tăng cường phiên mã ngắn (STEs). Mục tiêu của chị là tối ưu phân bổ carbon trong cây lúa và giảm dịch tiết rễ. Điều này sẽ tác động tích cực tới hệ vi sinh vật vùng rễ, giúp cắt giảm phát thải mê-tan – loại khí nhà kính mạnh hình thành trong điều kiện kỵ khí ở ruộng lúa. Đây là bước tiến quan trọng để tạo ra giống lúa ưu tú: năng suất cao mà vẫn “nhẹ” khí nhà kính.

PGS. TS. Phạm Kim Ngọc: Lời giải cho AI tiết kiệm năng lượng. Sự bùng nổ của AI đi kèm cơn khát điện năng khổng lồ đã thúc đẩy PGS. TS. Phạm Kim Ngọc tập trung vào nghiên cứu kiến trúc tính toán trong bộ nhớ (In-Memory Computing) để vượt “nút thắt cổ chai” von Neumann. Bằng việc phát triển memristor – thiết bị có khả năng lưu trữ trạng thái analog mô phỏng khớp thần kinh – đặc biệt là trở nhớ tự chỉnh lưu (SRM), nghiên cứu của chị bao quát từ vật liệu đến linh kiện và vi mạch. Đích đến là các hệ thống phần cứng AI tích hợp cao, xử lý song song hiệu quả và tiết kiệm năng lượng, tiến gần hơn với cơ chế học của não bộ con người.

TS. Lê Linh: Lời giải cho bài toán lưu trữ năng lượng. Chuyển dịch năng lượng cần những viên pin tốt hơn. TS. Lê Linh theo đuổi nghiên cứu đầy hứa hẹn của pin Lithium–lưu huỳnh (Li–S) với mục tiêu mật độ năng lượng khoảng 350 Wh/kg và vòng đời dài. Dự án thiết kế chất điện giải lỏng đa chức năng, phối hợp đồng dung môi và phụ gia để hạn chế dịch chuyển polysulfide, ổn định lithium kim loại, từ đó tăng dung lượng và độ bền chu kỳ. Nghiên cứu kết hợp thực nghiệm và mô phỏng này giúp làm rõ cơ chế cải thiện hiệu suất, đồng thời tối ưu điện cực và cấu trúc cell, đưa công nghệ Li–S tiến gần hơn tới ứng dụng đại trà.

Phát biểu tại lễ trao giải, GS. Viện sỹ Châu Văn Minh, Chủ tịch Hội đồng Giám khảo cho biết, công tác đánh giá hồ sơ năm nay rất khắt khe do chất lượng đề tài tăng cao. Hội đồng xem xét từng đề án dựa trên tiềm năng ứng dụng, tính đổi mới và tác động xã hội, đồng thời ghi nhận nỗ lực bền bỉ của các nhà khoa học nữ.

Ông Wagih Ahmed, Tổng Giám đốc L’Oréal Vietnam nhấn mạnh: “Thế giới cần khoa học và khoa học cần phụ nữ. Chương trình không chỉ là học bổng mà còn là động lực và niềm tin để các nhà khoa học nữ tiếp tục theo đuổi nghiên cứu lớn cho nhân loại.”

Ông Jonathan Baker, Trưởng Đại diện UNESCO tại Việt Nam khẳng định việc trao quyền cho phụ nữ trong khoa học là “khoản đầu tư cho tương lai”. Nhiều nhà khoa học nữ Việt Nam đã bước ra quốc tế, tạo dấu ấn tại các giải thưởng danh giá.

Lễ trao học bổng năm 2025 mở ra cơ hội tiếp tục hành trình nghiên cứu của các nhà khoa học. Từ cánh đồng lúa đến phòng thí nghiệm chip và cell pin, trí tuệ và đam mê của họ đang góp phần định hình một tương lai bền vững hơn cho Việt Nam và thế giới.