Ứng phó với tác nhân hàng đầu gây bệnh tật và tử vong ở người già, trẻ nhỏ thế nào?

Những thông tin trên được đưa ra tại hội thảo khoa học "Giải pháp ngăn ngừa các bệnh lý lây nhiễm thường gặp và vai trò của vắc xin" quy tụ hơn 400 chuyên gia y tế trong nước và quốc tế tham dự.

Hội thảo do tập trung cập nhật xu hướng dịch tễ, gánh nặng bệnh tật và giải pháp phòng ngừa các tác nhân và bệnh lý lây nhiễm qua đường hô hấp như phế cầu, virus hợp bào hô hấp (RSV), não mô cầu, ở trẻ em, người lớn tuổi và người bệnh mắc bệnh mãn tính.

Mùa mưa với độ ẩm cao và biến động nhiệt độ hiện nay đang tạo điều kiện thuận lợi cho các tác nhân này gia tăng, khiến nhu cầu phòng ngừa càng trở nên cấp thiết.

Bảo vệ hô hấp cho trẻ em và người lớn tuổi

TS. BS Phan Hữu Phúc - Phó Giám đốc Bệnh viện Nhi Trung ương chia sẻ: Không ai muốn nhìn thấy một đứa trẻ phải chiến đấu với tình trạng bệnh nặng. Thế nhưng, nhiễm trùng đường hô hấp dưới vẫn là nguyên nhân hàng đầu gây bệnh và tử vong ở trẻ nhỏ. Trong đó, phế cầu khuẩn là tác nhân gây bệnh chiếm hơn một nửa số ca tử vong, đặc biệt ở nhóm trẻ 1–4 tuổi.

Bên cạnh đó, virus hợp bào hô hấp (RSV) và não mô cầu cũng là những mối đe dọa nguy hiểm, có thể gây tử vong hoặc các biến chứng nghiêm trọng. Mỗi chủng phế cầu đều có khả năng xâm lấn và kháng thuốc riêng, khiến điều trị trở nên khó khăn.

Vì vậy, phòng ngừa chủ động ngay từ những tháng đầu đời, thậm chí từ khi còn trong bụng mẹ, là hành động thiết thực nhất mà chúng ta có thể làm để bảo vệ tương lai khỏe mạnh cho thế hệ mai sau và giảm tải gánh nặng y tế tại Việt Nam.

Ở chiều ngược lại, người cao tuổi là nhóm chịu gánh nặng tử vong cao nhất do nhiễm trùng hô hấp dưới. Trong đó, phế cầu khuẩn là tác nhân phổ biến nhất, thường gây viêm phổi và viêm phổi có nhiễm trùng huyết.

Theo CDC Hoa Kỳ, mỗi năm có khoảng 150.000 ca nhập viện do viêm phổi phế cầu, với nguy cơ tử vong trong vòng 30 ngày lên đến 15–20%.

Nhóm trên 50 tuổi, đặc biệt nếu có bệnh nền như tim mạch, đái tháo đường hoặc COPD, có nguy cơ nhập viện cao gấp 6 lần so với người từ 18-49 tuổi. Ngay cả sau điều trị, nhiều bệnh nhân vẫn gặp biến chứng kéo dài như suy giảm nhận thức, gia tăng nguy cơ tim mạch và giảm tuổi thọ.

Ứng phó với biến đổi dịch tễ thế nào?

Tại hội thảo, các chuyên gia lưu ý dịch tễ phế cầu đang thay đổi dưới tác động của vắc xin ngừa phế cầu và gia tăng tình trạng kháng kháng sinh. Khi các chủng phổ biến được kiểm soát, một số chủng khác không có trong phạm vi bảo vệ bắt đầu gia tăng, gây ra hiện tượng thay thế các tuýp huyết thanh. Điều này đòi hỏi sự giám sát chặt chẽ và điều chỉnh chiến lược phòng ngừa phù hợp.

GS Antonio Torres - chuyên ngành Hô hấp, Khoa Hô hấp, Hospital de Clínic, Đại học Barcelona, Tây Ban Nha nhận định: Dự phòng bệnh phế cầu bước vào giai đoạn mới khi người trưởng thành, đặc biệt là người cao tuổi, được xem là nhóm ưu tiên tiêm chủng bên cạnh trẻ em. Các biện pháp dự phòng chủ động không chỉ mở rộng phạm vi bảo vệ, mà còn hỗ trợ hiệu quả việc quản lý bệnh mãn tính, góp phần cải thiện chất lượng sống.

Ngoài ra, các chuyên gia cũng nhấn mạnh cần kết hợp đồng bộ nhiều biện pháp như duy trì chế độ dinh dưỡng hợp lý, giữ vệ sinh cá nhân, luyện tập thể dục, tránh các yếu tố nguy cơ như thuốc lá, rượu bia và điều trị tốt các bệnh lý mạn tính. Sự phối hợp giữa tiêm chủng, kiểm soát bệnh nền và tăng cường miễn dịch giúp giảm nguy cơ nhiễm phế cầu, hạn chế biến chứng và tử vong_.

Thống nhất từ các chuyên gia tại hội thảo cho rằng các giải pháp phòng ngừa cần được nhìn nhận như là yếu tố cốt lõi xuyên suốt trong chính sách y tế trọn đời. Việc duy trì bảo vệ khỏi tác nhân gây bệnh suốt các giai đoạn phát triển, từ trẻ em đến người lớn tuổi không chỉ tốt ở phương diện cá nhân mà còn góp cải thiện chất lượng sống cộng đồng một cách bền vững.