Vì sao bụi mịn ở Hà Nội tăng cao, có thời điểm là thành phố ô nhiễm nhất thế giới?

Tối qua Hà Nội ô nhiễm không khí rất nghiêm trọng

Tối 7/12 chất lượng không khí Hà Nội trở lại ngưỡng rất xấu, trạm AQI vượt 200, bụi mịn PM2.5 gia tăng.

Lúc 21h, trạm quan trắc của Cục Môi trường đặt tại cổng Đại học Bách khoa Hà Nội trên đường Giải Phóng ghi nhận chỉ số chất lượng không khí AQI 216, tương đương mức rất xấu, cảnh báo nguy cơ ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe. Tác nhân ô nhiễm chủ yếu là bụi mịn PM2.5. Chỉ số này bắt đầu tăng từ 15h hôm qua, vượt mức kém, duy trì ở ngưỡng xấu và đến 20h tối nay tăng lên mức rất xấu.

Hai trạm đo khác tại 556 Nguyễn Văn Cừ ghi nhận chỉ số 183, trạm công viên Khuất Duy Tiến là 152. Cùng thời điểm, hệ thống quan trắc môi trường không khí của Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội chỉ hiển thị ba trạm đo, trong đó trạm tại công viên Khuất Duy Tiến ghi nhận chỉ số 153.

Theo trang tổng hợp dữ liệu IQAir, tối 7/12 Hà Nội là thành phố ô nhiễm thứ ba thế giới với chỉ số 219, xếp sau Lahore của Pakistan 291 và Delhi của Ấn Độ 221. Trước đó một giờ, Hà Nội từng đứng đầu với chỉ số 230. Trên hệ thống này, nhiều khu vực nội thành cũng ở mức rất xấu như Tây Hồ 276, Vĩnh Tuy 233, Hoàn Kiếm 219, Hà Đông 224. Tại miền Bắc, trạm Bắc Giang hiển thị chỉ số 162, Thái Nguyên 199.

Cục Môi trường dự báo ngày 8/12, chất lượng không khí tại Hà Nội tiếp tục duy trì ở mức rất xấu với chỉ số khoảng 230, sang ngày 9/12 tăng lên 237. Ninh Bình, Hưng Yên, Phú Thọ, Quảng Ninh trong ngày 8/12 và đến ngày 9/12 có thêm Hải Phòng, Bắc Ninh, Lạng Sơn cũng được dự báo ở ngưỡng rất xấu.

Trước diễn biến ô nhiễm nghiêm trọng, ngày 27/11, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã yêu cầu các bộ, ngành triển khai biện pháp cấp bách ứng phó ô nhiễm không khí tại Hà Nội và vùng lân cận. Bộ Công Thương được đề nghị chỉ đạo các nhà máy nhiệt điện, thép, hóa chất, phân bón vận hành nghiêm hệ thống xử lý khí thải, tuyệt đối không xả thải chưa xử lý, giảm công suất khi chỉ số ô nhiễm vượt 200.

Bộ Xây dựng yêu cầu các công trình che chắn, rửa xe, phun sương dập bụi, thậm chí tạm dừng các hạng mục gây bụi lớn. Các địa phương phân luồng giao thông, kiểm soát phương tiện chở vật liệu để tránh ùn tắc làm gia tăng ô nhiễm. Bộ Công an tăng cường xử lý xe chở vật liệu không che chắn, phương tiện quá niên hạn xả khói đen và hành vi đốt rác trái phép. Bộ Y tế hướng dẫn người dân bảo vệ sức khỏe, đặc biệt nhóm nhạy cảm và Bộ Giáo dục và Đào tạo yêu cầu trường học hạn chế hoạt động ngoài trời khi không khí ở mức xấu.

Ông Lê Hoài Nam, Phó Cục trưởng Cục Môi trường (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) cho biết theo số liệu quan trắc hiện nay, tình trạng ô nhiễm không khí ở Việt Nam chủ yếu xuất phát từ bụi mịn PM2.5. Tại Hà Nội cùng một số tỉnh thuộc đồng bằng sông Hồng, nồng độ bụi mịn đang ở mức cao và diễn biến khá phức tạp.

Hà Nội 'mạnh tay' giảm thiểu ô nhiễm không khí

Ông Lê Hoài Nam cho biết, năm 2024, ô nhiễm không khí ở Hà Nội và một số tỉnh miền Bắc tương đối xấu. Riêng giai đoạn cuối năm 2024, Hà Nội đã trải qua 4 đợt ô nhiễm không khí kéo dài, kết quả quan trắc cho thấy, số liệu ô nhiễm bụi mịn năm 2024 vượt khoảng 2 lần và số ngày có chất lượng không khí ở mức xấu khá cao".

Nói về nguyên nhân gây ô nhiễm không khí, ông Lê Hoài Nam cho rằng, nguyên nhân đầu tiên là phát thải của các ngành công nghiệp, thứ 2 là phát thải của ngành giao thông vận tải, thứ 3 là nguồn thải từ ngành nông nghiệp, vấn đề đốt rác thải sinh hoạt ở các địa phương và các hoạt động xây dựng… Về vấn đề phát thải của ngành giao thông vận tải, mới đây, Thành phố Hà Nội đã quyết định cấm xe máy xăng trong vành đai 1 theo khung giờ/thời điểm và khu vực từ 1/7/2026.mKế hoạch này được kỳ vọng giúp cải thiện đáng kể lượng khí thải từ hoạt động giao thông và góp phần giảm ô nhiễm không khí của Thủ đô.

Bà Lê Thanh Thủy, Phó trưởng Phòng Quản lý môi trường (Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội), cho biết trong những năm gần đây, thành phố phải chịu áp lực ô nhiễm không khí rất lớn, điều này được phản ánh rõ qua số liệu quan trắc của Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn cũng như của thành phố Hà Nội.

Theo bà Thủy, nồng độ bụi mịn PM2.5 tại Hà Nội luôn ở mức cao và biến động mạnh, đặc biệt là trong các tháng mùa đông. Chất lượng không khí tại các khu vực trong thành phố cũng không đồng đều; khu nội đô thường ghi nhận chỉ số AQI cao hơn so với các vùng ngoại thành, nguyên nhân một phần đến từ mật độ phương tiện giao thông dày đặc và nhiều công trình xây dựng diễn ra đồng thời.

Bà Thủy cũng nhấn mạnh rằng vào cuối năm, tình trạng ô nhiễm trở nên trầm trọng hơn do các hoạt động chỉnh trang đô thị diễn ra liên tục, kèm theo ùn tắc giao thông, tăng cường vận chuyển vật liệu xây dựng, cùng các hoạt động đốt rác, đốt phụ phẩm nông nghiệp và đốt vàng mã tại các đền chùa. Những yếu tố này khiến lượng bụi và khí thải tích tụ, dẫn đến chất lượng không khí suy giảm rõ rệt.

Theo TS Hoàng Dương Tùng - Chủ tịch mạng lưới Không khí sạch Việt Nam, những năm gần đây, ô nhiễm không khí tại Hà Nội diễn biến rất nghiêm trọng, đặc biệt trong các tháng mùa đông. Việc Hà Nội đưa ra lộ trình cấm xe máy xăng theo giờ và theo khu vực, đồng thời triển khai vùng phát thải thấp từ năm 2026 là bước đi phù hợp nhằm từng bước chuyển sang giao thông xanh.