Tamiflu được chỉ định đối tượng cụ thể nào trong điều trị cúm A?

Hiện nay, tỷ lệ các ca bệnh cúm A gia tăng khiến nhu cầu sử dụng thuốc Tamiflu tăng cao, giá loại thuốc này đã bị đẩy lên cao gấp nhiều lần. Cục Quản lý Khám chữa bệnh (Bộ Y tế) đã có văn bản khẩn gửi Sở Y tế các tỉnh, thành phố; Các Viện/ Bệnh viện trực thuộc Bộ Y tế; Y tế các ngành về việc tăng cường giám sát kê đơn, sử dụng thuốc kháng virus trong điều trị cúm.

Vậy đối tượng nào được chỉ định sử dụng thuốc Tamiflu trong điều trị cúm A. Bài viết dưới đây tổng hợp ý kiến từ các bác sĩ và chuyên gia y tế về việc sử dụng thuốc Tamiflu sao cho hợp lý và hiệu quả.

1. Thuốc Tamiflu là gì?

Theo BS Trương Hoàng Hưng (BS Nhi khoa và giảng dạy lâm sàng tại Texas Tech University (TTU), Texas, Mỹ), thuốc Tamiflu (với hoạt chất là oseltamivir phosphate) là một loại thuốc kháng virus giúp điều trị bệnh cúm, ngăn cản virus cúm không sinh sôi trong cơ thể bệnh nhân. Thuốc Tamiflu khi vào cơ thể, có thể thuyên giảm triệu chứng và rút ngắn thời gian điều trị. Kể từ khi người bệnh bắt đầu có triệu chứng, nếu sử dụng sớm trong vòng < 24h thì Tamiflu có thể rút ngắn thời gian điều trị lại còn 2 - 3 ngày.

Lưu ý: Tamiflu là chỉ là thuốc hỗ trợ, không phải thuốc đặc hiệu trong việc điều trị bệnh cúm. Tác dụng của Tamiflu chỉ được phát huy tối đa nếu được sử dụng trong vòng ít hơn 24h. Nếu dùng Tamiflu sau 48h kể từ khi có triệu chứng ban đầu thì kết quả đem lại không khác hơn là mấy so với người bệnh không dùng thuốc.

2. Thuốc Tamiflu được dùng như thế nào?

Tamiflu hiện có dạng bào chế viên nang cứng và dạng hỗn dịch cho các đối tượng người bệnh và độ tuổi khác nhau; liều dùng của thuốc dựa trên chẩn đoán, mục đích dùng thuốc, độ tuổi và cân nặng của người bệnh. Tamiflu là thuốc kê đơn và chỉ được sử dụng khi có chỉ định của bác sĩ.

Người bệnh cúm A được khuyến cáo nuốt nguyên viên nang cứng khi dùng thuốc hoặc uống hỗn dịch thuốc với liều do bác sĩ chỉ định. Trường hợp không thể nuốt được thuốc viên và không có dạng hỗn dịch thay thế có thể mở viên nang ra và lấy bột thuốc bên trong hòa với lượng nhỏ chất lỏng có vị ngọt để giảm bớt mùi vị của thuốc khi uống.

Sự hấp thu của thuốc không bị ảnh hưởng bởi thức ăn nên người bệnh có thể dùng thuốc trước hoặc sau ăn đều được. Tuy nhiên thuốc nên được dùng cùng bữa ăn vì có thể giúp giảm tác dụng phụ gây buồn nôn và nôn của thuốc.

3. Tamiflu được chỉ định sử dụng cho những đối tượng nào?

TS.BS Vũ Quốc Đạt (Phó trưởng khoa Bệnh nhiệt đới và Can thiệp giảm hại, Bệnh viện Đại học Y Hà Nội) cho biết, Tổ chức Y tế Thế giới và Bộ Y tế khuyến cáo chỉ nên sử dụng Tamiflu cho những trường hợp bệnh nhân là đối tượng có nguy cơ tiến triển cúm nặng. Đó là những người già trên 65 tuổi, trẻ dưới 2 tuổi, mắc bệnh lý gan thận mạn tính, tiểu đường, bệnh nhân đang điều trị hóa chất, ung thư.

Ngoài ra, các trường hợp có tổn thương viêm phổi nặng, cần phải điều trị nhập viện được chỉ định sử dụng Tamiflu. Những trường hợp mắc triệu chứng cúm nhẹ hoặc trên cơ địa hoàn toàn khỏe mạnh, thanh niên, không có các nguy cơ tiến triển cúm nặng, việc điều trị Tamiflu không cần thiết.

Người dân phải tuân thủ khuyến cáo của bác sĩ điều trị để hạn chế nguy cơ kháng thuốc, chỉ dùng Tamiflu trong một thời gian phù hợp để tránh tác dụng không mong muốn và các phản ứng có hại.

3. Tamiflu chống chỉ định sử dụng cho những đối tượng nào?

Tamiflu chống chỉ định cho các bệnh nhân có nguy cơ xuất hiện tác dụng phụ của thuốc. Không nên sử dụng thuốc Tamiflu cho những bệnh nhân không có chỉ định cần phải sử dụng thuốc; bệnh nhân có các bệnh lý về tâm thần, vì thuốc có các tác dụng phụ.

Bên cạnh tác dụng phụ thường gặp như rối loạn tiêu hóa, mệt nhiều, buồn nôn, bệnh nhân có thể xuất hiện rối loạn về mặt tâm thần, từ đó có thể dẫn đến nguy cơ hoặc hành vi tự sát.

Bệnh nhân suy thận nặng hoặc đang chạy thận nhân tạo được khuyến cáo không sử dụng thuốc Tamiflu.

4. Tamiflu gây ra những tác dụng phụ gì?

Tamiflu có thể gây ra các tác dụng không mong muốn trong thời gian sử dụng.

Tác dụng phụ thông thường:

- Buồn nôn.

- Nôn mửa.

- Tiêu chảy.

- Khó ngủ/buồn ngủ.

- Đỏ mắt.

Tác dụng phụ nghiêm trọng:

- Nhầm lẫn.

- Kích động.

- Tự gây thương tích.

Phản ứng dị ứng:

- Phát ban.

- Ngứa sưng cổ họng, lưỡi, mặt và mắt.

- Chóng mặt nghiêm trọng.

Danh sách này chưa bao gồm toàn bộ những tác dụng phụ mà người dùng có thể gặp phải. Liên hệ trực tiếp với bác sĩ nếu nhận thấy cơ thể xuất hiện những biểu hiện bất thường trong thời gian điều trị bằng Tamiflu.

5. Tương tác thuốc cần lưu ý khi dùng Tamiflu?

Nhìn chung Tamiflu ít có tương tác với các thuốc khác. Các thuốc có ghi nhận tương tác với Tamilfu bao gồm Probenecid và Dichlorphenamide (làm tăng nồng độ chất chuyển hóa có hoạt tính của Oseltamivir trong máu). Cần lưu ý khi tiêm vaccine ngừa cúm trong thời gian đang dùng Tamiflu do lo ngại các thuốc kháng virus sẽ làm mất hoạt tính của các vaccine.

6. Dùng Tamiflu cần lưu ý điều gì?

Thận trọng khi dùng Tamiflu cho phụ nữ mang thai và phụ nữ cho con bú. Thuốc có thể xâm nhập vào bào thai hoặc thải trừ qua nguồn sữa mẹ. Trong trường hợp bắt buộc, bác sĩ có thể yêu cầu ngừng cho trẻ bú trong thời gian dùng Tamiflu.

Nếu bị suy gan, suy thận hoặc tuổi cao, cần thông báo với bác sĩ để được điều chỉnh liều dùng thích hợp.

7. Tamiflu có phải là lựa chọn thuốc kháng virus duy nhất không?

Thuốc Tamiflu không phải là thuốc kháng virus duy nhất có khả năng điều trị bệnh cúm. Những thuốc kháng virus khác cũng từng được dùng để điều trị cúm bao gồm: zanamivir, peramivir và baloxavir. Hiện tại thì Tamiflu và zanamivir là 2 thuốc kháng virus đã được Bộ Y tế Việt Nam cấp phép lưu hành. Tuy nhiên việc lựa chọn thuốc nào, liều dùng ra sao còn tùy thuộc vào loại type virus cúm gây bệnh và đánh giá của bác sĩ điều trị ở từng bệnh nhân khác nhau.