Loại vitamin nào giúp tiêu hóa tốt, đường ruột khỏe mạnh?

TS. James Jae-Kyong J. Lee, bác sĩ chuyên khoa tiêu hóa tại Bệnh viện Providence St. Joseph (California – Hoa Kỳ) cho biết, vitamin giúp phân hủy thức ăn và duy trì niêm mạc ruột khỏe mạnh, hỗ trợ quá trình hấp thụ chất dinh dưỡng. Chúng cũng đóng vai trò điều hòa vi khuẩn đường ruột.

Hệ vi sinh vật đường ruột là tập hợp hàng nghìn tỷ vi sinh vật, bao gồm cả vi khuẩn có hại và có lợi, ảnh hưởng đến nhiều chức năng khác nhau của cơ thể, bao gồm tiêu hóa, cảm giác thèm ăn, quá trình trao đổi chất và khả năng miễn dịch.

Nguồn cung cấp vitamin tốt nhất cho hệ tiêu hóa là thực phẩm nguyên chất, bao gồm trái cây và rau tươi, ngũ cốc nguyên hạt, trứng, các loại hạt và hạt giống… Tuy nhiên, nếu chế độ ăn uống của bạn hạn chế, có thể bị thiếu hụt một số chất dinh dưỡng. Bên cạnh đó, một số bệnh lý tiêu hóa - chẳng hạn như bệnh viêm ruột (IBD) - có thể cản trở khả năng hấp thụ và sử dụng một số chất dinh dưỡng của cơ thể, dẫn đến thiếu hụt.

Một số vitamin tham gia vào các quá trình chuyển hóa chất dinh dưỡng, bảo vệ niêm mạc đường tiêu hóa và tăng cường hệ miễn dịch…

1. Một số vitamin thiết yếu hỗ trợ tiêu hóa tốt hơn

1.1 Vitamin B

Những vitamin này có trong protein như cá, thịt gia cầm, thịt và các sản phẩm từ sữa, cũng như rau lá xanh, đậu. Chúng giúp cơ thể hình thành các tế bào hồng cầu, hấp thụ năng lượng từ thực phẩm bạn ăn. Vitamin B tan trong nước, nghĩa là cơ thể không lưu trữ chúng trong tế bào mỡ để sử dụng sau này, vì vậy chúng cần được bổ sung thường xuyên trong chế độ ăn uống hàng ngày.

Vitamin B đóng vai trò rất lớn trong quá trình chuyển hóa năng lượng, dù là carbohydrate hay chất béo. Có tám loại vitamin nhóm B cần thiết cho cơ thể. Sau đây là một số loại quan trọng nhất đối với sức khỏe tiêu hóa:

- Vitamin B1 (thiamine): Giúp cơ thể phân hủy chất dinh dưỡng thành adenosine triphosphate (ATP), đóng vai trò là chất mang năng lượng chính cho tế bào.

- Vitamin B3 (niacin): Rất quan trọng trong việc chuyển hóa chất dinh dưỡng thành ATP.

- Vitamin B6 (pyridoxine): Giúp hệ tiêu hóa phân hủy protein, carbohydrate và chất béo.

- Vitamin B7 (biotin): Cũng là chìa khóa để phân hủy chất béo, carbohydrate và protein.

- Vitamin B12 hay cobalamin: Có vai trò trong việc sản xuất tế bào hồng cầu, giúp não.

Với chế độ ăn uống cân bằng, hầu hết chúng ta sẽ hấp thụ đủ vitamin B từ thực phẩm. Tuy nhiên, thực phẩm bổ sung có thể hữu ích cho một số người. Ví dụ, những người mắc một số vấn đề về tiêu hóa như bệnh Crohn có thể làm giảm vitamin B12, người lớn tuổi…

Ngoài ra, vitamin B12 chỉ có trong các sản phẩm từ động vật - chẳng hạn như thịt, hải sản và trứng - nên những người ăn chay và thuần chay có thể không nhận đủ các loại vitamin này. Hãy trao đổi với bác sĩ về bất kỳ loại thực phẩm bổ sung nào mà bạn đang cân nhắc trước khi bắt đầu dùng.

1.2 Vitamin C

Vitamin C là chất chống oxy hóa được biết với khả năng tăng cường miễn dịch, ngăn ngừa cảm lạnh, nhưng loại vitamin thiết yếu này cũng có thể hỗ trợ tiêu hóa bằng cách duy trì răng và nướu khỏe mạnh.

TS. Lee cho biết, răng và nướu khỏe mạnh rất quan trọng cho việc nhai - giai đoạn đầu tiên của quá trình tiêu hóa. Khi được nhai kỹ, thức ăn dễ dàng được enzyme phân hủy hơn, giúp hấp thụ chất dinh dưỡng hiệu quả hơn. Những người có sức khỏe răng miệng kém có thể gặp khó khăn hơn trong việc nhai, khiến thức ăn khó phân hủy, có thể dẫn đến đầy hơi, khó tiêu, chướng bụng và kém hấp thụ.

Ngoài ra, vitamin C còn làm tăng độ axit trong đường tiêu hóa, giúp chuyển hóa sắt từ dạng không hấp thụ được sang dạng có thể hấp thụ được. Tình trạng thiếu sắt khá phổ biến ở những bệnh nhân có vấn đề về tiêu hóa.

Hầu hết mọi người đều hấp thụ đủ vitamin C từ chế độ ăn uống lành mạnh. Vitamin C có trong một số loại thực phẩm, bao gồm: Trái cây họ cam quýt, quả mọng, cà chua, ớt chuông, bông cải xanh… Tuy nhiên, những người dễ bị thiếu vitamin C có thể cân nhắc việc dùng thực phẩm bổ sung vitamin C.

Trong những trường hợp nghiêm trọng, tình trạng thiếu vitamin C có thể dẫn đến thiếu máu, chảy máu nướu răng, bầm tím và vết thương khó lành. Đối với người có chế độ ăn hạn chế, không thường xuyên bao gồm trái cây và rau quả, mắc một số bệnh về đường tiêu hóa hoặc một số loại ung thư, hút thuốc hoặc hít phải khói thuốc lá, hãy trao đổi với bác sĩ về việc liệu có nên dùng thực phẩm bổ sung vitamin C hay không.

1.3 Vitamin D

Vitamin D giúp cơ thể hấp thụ canxi và đóng vai trò quan trọng trong hoạt động của hệ thần kinh, cơ và hệ miễn dịch. Thế nhưng nhiều người vẫn không nhận đủ loại vitamin này để có xương chắc khỏe và sức khỏe tổng thể tốt nhất. Thiếu vitamin D có thể dẫn đến đau xương và yếu cơ.

Có ba cách có thể bổ sung vitamin D, đó là:

• Tiếp xúc với ánh nắng mặt trời
• Thực phẩm giàu vitamin D như lòng đỏ trứng, cá béo, gan, sữa bổ sung và ngũ cốc tăng cường…
• Bổ sung vitamin D.

Đối với những người mắc bệnh viêm ruột, chẳng hạn như bệnh Crohn, thường liên quan đến tình trạng thiếu vitamin D, có thể cần bổ sung vitamin D. Vitamin D là một loại vitamin tan trong chất béo, được hấp thụ cùng với chất béo trong ruột. Do đó, tình trạng viêm ruột có thể ức chế quá trình hấp thụ này, gây ra thiếu hụt.

Những người khác có nguy cơ thiếu hụt vitamin D cao hơn bao gồm:

• Người lớn tuổi
• Trẻ sơ sinh bú sữa mẹ
• Những người có làn da sẫm màu
• Những người mắc bệnh gan hoặc xơ nang
• Người béo phì hoặc những người đã phẫu thuật cắt dạ dày
• Những người mắc bệnh thận mạn tính…

Nếu bạn có các triệu chứng thiếu hụt vitamin D hoặc có nguy cơ cao mắc bệnh này, bác sĩ có thể khuyên bạn nên xét nghiệm máu. Nếu được xác nhận là thiếu hụt, có thể cần bổ sung vitamin D.

1.4 Vitamin A

Việc bổ sung các chất dinh dưỡng này cần được cá nhân hóa…

Vitamin A có liên quan đến thị lực và sức khỏe sinh sản cũng như hỗ trợ hệ thống miễn dịch, tim, phổi và các cơ quan khác. Nó cũng có đặc tính chống viêm, giúp giảm tình trạng viêm mạn tính ở ruột và tăng cường lượng vi khuẩn đường ruột "có lợi".

Các nguồn cung cấp vitamin A tốt bao gồm các loại trái cây như dưa lưới, xoài, cam, mơ; rau lá xanh (rau bina, bông cải xanh... ); khoai lang, cà rốt; các sản phẩm từ sữa như sữa và pho mát; ngũ cốc ăn sáng bổ sung; trứng; gan bò và các loại nội tạng khác.

Chuyên gia dinh dưỡng Stacey Collins tại Texas (Hoa Kỳ) cho biết, mặc dù vitamin A không liên quan trực tiếp đến quá trình tiêu hóa, nhưng các rối loạn tiêu hóa có thể ảnh hưởng đến hồi tràng - nơi muối mật được hấp thụ để hỗ trợ tiêu hóa chất béo. Điều này có thể dẫn đến tình trạng kém hấp thu các vitamin tan trong chất béo như vitamin A.

1.5 Vitamin E

Vitamin E là một chất chống oxy hóa quan trọng, hỗ trợ hệ thống miễn dịch và lưu thông máu, cùng nhiều chức năng khác. Vitamin E cũng giúp bảo vệ đường ruột, giúp niêm mạc ruột khỏe mạnh bằng cách chống lại tác hại từ tình trạng viêm nhiễm và các gốc tự do. Niêm mạc ruột khỏe mạnh rất quan trọng vì nó hoạt động như một rào cản, cho phép các chất dinh dưỡng tốt đi vào, trong khi ngăn chặn những chất có hại ra ngoài.

Một số nghiên cứu cũng cho thấy, vitamin E có thể giúp hỗ trợ hệ vi khuẩn đường ruột, rất quan trọng đối với khả năng miễn dịch và tiêu hóa.

Hầu hết mọi người đều có thể cung cấp đủ lượng cần thiết chỉ bằng cách ăn uống cân bằng. Nguồn thực phẩm cung cấp vitamin E bao gồm các loại hạt, hạt giống và một số loại dầu thực vật, chẳng hạn như dầu hướng dương, dầu cây rum.

Thực phẩm bổ sung thường chỉ cần thiết cho những người gặp khó khăn trong việc hấp thụ chất béo, như một số bệnh về tiêu hóa. Hãy trao đổi với bác sĩ trước khi dùng thực phẩm bổ sung vitamin E.

2. Dấu hiệu của đường ruột không khỏe mạnh

Các dấu hiệu của đường ruột không khỏe mạnh hoặc rối loạn có thể bao gồm đầy hơi, tiêu chảy, táo bón, mệt mỏi và không dung nạp thức ăn.

Theo TS. Lee, mệt mỏi có thể do thiếu vitamin B vì chúng tham gia vào quá trình sản xuất năng lượng. Thiếu vitamin B12 cũng có thể dẫn đến tiêu chảy, táo bón, đầy hơi, đầy hơi, buồn nôn và nôn. Thiếu niacin (B3) có thể gây tiêu chảy. Sự mất cân bằng trong hệ vi sinh vật đường ruột cũng có thể gây ra các triệu chứng về đường tiêu hóa… Điều quan trọng là phải đi khám nếu bạn gặp các triệu chứng dai dẳng, để tìm hiểu nguyên nhân dẫn đến thiếu hụt các vi chất này và bổ sung đúng cách.

3. Lưu ý khi bổ sung vitamin cho sức khỏe tiêu hóa

Việc bổ sung các chất dinh dưỡng này cần được cá nhân hóa, cụ thể hãy cân nhắc những điều sau:

- Nhiều hơn không phải lúc nào cũng tốt hơn: Việc dùng quá liều một loại vitamin hoặc khoáng chất cụ thể có thể dẫn đến quá liều, gây độc trong cơ thể. Điều này rất có thể xảy ra với sắt, canxi, vitamin D và vitamin A... Theo thời gian, việc bổ sung quá nhiều những chất dinh dưỡng này có thể dẫn đến các tác dụng phụ như đau dạ dày, nôn cũng như các vấn đề nghiêm trọng hơn như sỏi thận.

Uống hơn 4.000 IU vitamin D có thể nguy hiểm trừ khi có khuyến cáo của bác sĩ đối với một số tình trạng do thiếu hụt vitamin D. Đối với vitamin A, mức tiêu thụ tối đa có thể chấp nhận được (UL) là 10.000 IU…

- Chọn thực phẩm bổ sung chất lượng cao: Hãy chọn các sản phẩm có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng, uy tín, đã được bên thứ ba kiểm nghiệm về độ an toàn và độ tinh khiết… vì thực phẩm bổ sung thường không được quản lý theo cách tương tự như thuốc thông thường.

- Cần theo dõi và đánh giá lại: Nếu bạn bắt đầu sử dụng thực phẩm bổ sung, nên theo dõi thường xuyên, bao gồm xét nghiệm máu để kiểm tra mức độ dinh dưỡng. Dựa trên thông tin này, chuyên gia y tế có thể giúp bạn quyết định khi nào hoặc liệu đã đến lúc thay đổi liều lượng hoặc ngừng sử dụng hay chưa.

Mời độc giả xem thêm: